دوره 4 (1396)
دوره 3 (1395)
دوره 2 (1394)
دوره 1 (1393)
تعداد مقالات: 56
1. تلقی سینوی و صدرایی از حرکت در جوهر و عرض و چگونگی مواجه آنان با مشکل اینهمانی
دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1393، ، صفحه 3-20
چکیده
فیلسوفان مسلمان در معنای حرکت در مقوله (جوهر و اعراض) احتمالات و تفسیرهای مختلفی را بیان کرده‌اند. در میان آنها دو تفسیر، از اهمیت بیشتری برخوردار است. بر اساس یک تفسیر که در این مقاله از آن به تلقی سینوی ... بیشتر
3. تجدید نظر افلاطون در وجودشناسی و معرفت‌شناسی پیش از محاورات دوره میانی
دوره 2، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1394، ، صفحه 3-24
چکیده
این مقاله در جستجوی اثبات این نکته است که برخی از مبانی و اصول معرفت‌شناختی و وجودشناختی افلاطون در فاصله میان محاورات دوره اولیه و دوره میانی تغییر کرده است. هر چند این نتیجه به نوعی به تقویت دیدگاه ... بیشتر
4. نقش معانی متعدد موجود در تمایز افراد در فلسفه ارسطو
دوره 3، شماره 1 ، بهار و تابستان 1395، ، صفحه 3-24
چکیده
چکیده تمایز افراد در فلسفة ارسطو بر پایة تفاسیر موجود در باب نسبت صورت و ماده، خواه سنتی یا رایج، همچون مسئله‌ای بنیادی ظاهر میشود. مقاله حاضر ضمن نقادی از این تفاسیر می‌کوشد تا تفسیری کاملاَ متفاوت ... بیشتر
5. اثبات خـدا و امکان مابعدالطبیعـه با توجه به نقدهای کانت
دوره 3، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1395، ، صفحه 3-18
چکیده
براهین اثبات خدا در دورة جدید اندیشة فلسفی غرب با چالش‌هایی روبرو شده است. نظام‌مندترین یورش نظری بر این براهین، توسط ایمانوئل کانت، در نیمة دوم قرن هجدهم میلادی صورت گرفت که عقل نظری از اثبات یا انکار ... بیشتر
6. معنای فوسیس در تفکر یونانی آغازین
دوره 4، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، ، صفحه 3-20
چکیده
هدف این مقاله روشن کردن معنا/معانی واژۀ فوسیس (طبیعت) در تفکر یونانی آغازین، با بررسی و تحلیل کاربردهای آن یا شواهد موجود در نوشته‌های کهن یونانی ـ اعم از فلسفی و غیر آن ـ است. اهمیتِ یافتن معنای واژگان ... بیشتر
7. بررسی نظریۀ تعریف به بسایط در فلسفه سهروردی
دوره 4، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 3-22
چکیده
شیخ اشراق یکی از ناقدان جدی تعریف به ذاتیات ماهوی و به‌ویژه تعریف به حد است. او در آثار خود دو راه متفاوت را برای تعریف اشیاء معرفی می‌کند: در راه نخست، از تعریف موجودات نیازمند تعریف (مرکبات)، به اعراض ... بیشتر
8. معنای علم: تحلیل و نقد برداشت پدیدارشناسانه از سیر تکوین علم در اندیشة هوسرل
دوره 1، شماره 1 ، بهار و تابستان 1393، ، صفحه 5-20
چکیده
ممکن است در برداشتی ساده‌نگرانه به نظر برسد سیر تکوین علوم معاصر از الگویی طبیعی و متعین پیروی می‌کند. ادموند هوسرل در کتاب بحران علوم اروپایی، این برداشت متداول را متزلزل می‌سازد. او با روشی خاص مفاهیم ... بیشتر
9. بررسی و نقد نظریه حذف‌گرایی ماده‌باور
دوره 3، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1395، ، صفحه 19-42
چکیده
حذف‌گرایی ماده‌باور یکی از دیدگاه‌های مطرح در فلسفه ذهن است که بنا بر آن، روانشناسی عامیانه، به مثابه یک نظریه عرفی درباره رفتار انسان، نظریه‌ای کاذب است. یعنی، برخی یا تمام حالات ذهنی که روانشناسی ... بیشتر
10. تاریخ‌نگاری برون‌گرایانة علم: بازخوانـی تـز هِسـن ـ گروسمـان
دوره 1، شماره 1 ، بهار و تابستان 1393، ، صفحه 21-44
چکیده
مقاله‌ای که بوریس هسن در 1931 منتشر کرد، توجه مورخین علم را به عوامل اجتماعی و ایدئولوژیک در شکل‌دهی تاریخ علم جلب کرد. این مقاله نوع جدیدی از تاریخ‌نگاری علم را ایجاد نمود که تاریخ‌نگاری برون‌گرا نامیده ... بیشتر
11. عقل‌گـرایی اعتدالـی ـ انتقـادی در پذیرش باورهای دینی
دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1393، ، صفحه 21-38
چکیده
در ارزیابی باورهای دینی کسانی قائل شده‌اند که یک شخص در صورتی مجاز به پذیرش یک باور است که برای آن برهانی داشته باشد که همه عقلای عالم را قانع کند، یا گفته‌اند فرد باید برای همه باورها و اعمال خود برهان ... بیشتر
12. باور دینی و شناخت افلاطونی
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1394، ، صفحه 21-36
چکیده
در جستجوی بهترین راه ممکن برای آزمون و تأیید باورهای دینی، نخست نسبت شناخت افلاطونی با شناخت‌های عقلی و تجربی‌تبیین شده است. سپس نشان داده شده است که چگونه از آموزه‌های افلاطونی برای تبیین پدیده‌ها ... بیشتر
13. بررسی کارایی «تعریف به ذاتیات» با تأملـی در پیش‌فرض‌های فلسفـی آن
دوره 4، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، ، صفحه 21-40
چکیده
تعریف به ذاتیات طیف وسیعی از تعریفات منطقی را شامل میشود. ذاتیات در تعریفات حدّی (اعم از حدّ تام و ناقص) و تعریفات رسمی (اعم از رسم تام و بعضی از رسم‌های ناقص) و بعضی دیگر از اقسام تعریف که در این مقاله ... بیشتر
14. نسبت حکمت عملی با شاخه‌های آن در اندیشه فارابی
دوره 4، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 23-36
چکیده
یکی از مسائل مطرح در بحث از ماهیت علم‌شناختی دانش‌ها و به گونه خاص در بحث از جایگاه و طبقه‌بندی دانش‌ها، نسبت دانش‌ها با دانش عامِ مشتمل بر آنها و یا به دیگر سخن چگونگی اطلاق دانش عام بر دانش‌های جزئی ... بیشتر
15. انسجام «معرفت تصوّری» و «معرفت تصدیقی» به باری تعالی، در پرتو تحلیل گزارة «کمال معرفته التصدیق به» از خطبة اول نهج البلاغه
دوره 2، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1394، ، صفحه 25-42
چکیده
بخش اول از نخستین خطبۀ نهج البلاغه، بیانی برهانی در توصیف و تبیین مراتب دین، معرفت، اخلاص و توحید باری تعالی است. امیر‌المومنین علیه السلام در عبارت «کمال معرفته التصدیق به» از این خطبه، به بیان ... بیشتر
16. شهود ایده‌ها بر اساس نظریه رؤیت افلاطون
دوره 3، شماره 1 ، بهار و تابستان 1395، ، صفحه 25-42
چکیده
چکیده نظریه مثل افلاطون، به عنوان محور فلسفه او مبتنی بر استدلالات و مباحثات نظری (در مقابل ابتناء بر الهام و شهود) ایده‌ها را موجودات حقیقی معقول و آحاد تبیین‌گر کثرت عالم معرفی می‌کند که هم شرط لازم ... بیشتر
17. اصول وجودـ معرفت‌شناختی محاورات اولیه افلاطون
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1394، ، صفحه 37-54
چکیده
در این جستار برآنیم اصول وجودشناختی و معرفت‌شناختی افلاطون در محاورات اولیه و به خصوص لاخس، خارمیدس، اوثیفرون، اوتیدموس و هیپیاس بزرگ را بر مبنای سه عنصر آنچه «دور سقراطی» می‌نامیم یعنی پرسش ... بیشتر
18. وظایف انسان‌ها در قبال محیط زیست از نظر اخلاق و اسلام: اجماع هم‌پوش در اخلاق محیط زیست
دوره 4، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 37-56
چکیده
بحران محیط زیست همه مناطق کره زمین را در برگرفته و رهایی از آن نیازمند مشارکت همه انسان‌ها در حفاظت از محیط زیست است؛ مشارکتی که بدون توافق بر سر هنجارهای جهان‌شمول در اخلاق محیط زیست ممکن نیست؛ اما ... بیشتر
19. حوزه‌های سه‌گانه: بررسی فصل اول دربارة عبارت ارسطو
دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1393، ، صفحه 39-60
چکیده
سطرهای آغازین دربارة عبارت ارسطو یکی از تأثیرگذارترین متون در تاریخ معناشناسی است و مقدمه‌ای مهم برای فهم و تقریر برخی از دیدگاه‌های ارسطوست. بر اساس تفسیر کلاسیک، ارسطو به طور عام بیان می‌کند که نوشته‌ها ... بیشتر
20. تحلیل شناخت از نظر ویتگنشتاین متأخر
دوره 4، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، ، صفحه 41-60
چکیده
ویتگنشتاین در آخرین اثر خود با عنوان در باب یقین به تحلیل شناخت می‌پردازد. او با این ادعای مور مخالفت می‌کند که «من می‌دانم این یک دست است». به اعتقاد ویتگنشتاین، کاربرد واژۀ شناخت، شرایطی دارد ... بیشتر
21. گذر یا عدم گذر حکمت متعالیه از رئالیسم خام به رئالیسم انتقادی
دوره 2، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1394، ، صفحه 43-60
چکیده
تحقق معرفت به گونه رئالیسم خام و رئالیسم انتقادی از دغدغه‌های مهم اندیشمندان بوده است. نظریه مطابقت که به عنوان تئوری صدق حکمت متعالیه به حساب می‌آید، تاب آن را دارد که به گونه رئالیسم خام و رئالیسم ... بیشتر
22. نیچه و مسئله جدایی نفس و بدن در فلسفه دکارت
دوره 3، شماره 1 ، بهار و تابستان 1395، ، صفحه 43-60
چکیده
چکیده در فلسفة دکارت نفس و بدن به گونه‌ای پیچیده، هم به صورتی متمایز از هم جدا هستند و هم دارای اتحادی ریشه‌ای هستند. فیلسوفان معاصر و خلف دکارت به راه‌های مختلفی برای رفع این تناقض متوسل شده‌اند. شاید ... بیشتر
23. بررسی نسبت پدیدارشناسی هایدگر و کربن (با تکیه بر دو مسئله هستی و زمان)
دوره 3، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1395، ، صفحه 43-64
چکیده
نسبت پدیدارشناسی کربن و سنت پدیدارشناسی و سهم کربن در تکوین جنبش پدیدارشناسی غالباً امری مفروغ‌عنه پنداشته شده است؛ و جای خالی پژوهش‌هایی دامنه‌دار و جدی در این زمینه احساس میشود. این در حالیست که ... بیشتر
24. آموزه‌های فلسفۀ اسلامی در بحث حرکت در پرتو دستاوردهای علم جدید
دوره 1، شماره 1 ، بهار و تابستان 1393، ، صفحه 45-66
چکیده
مسئلة (نا)پیوستگی در سیر تحول علم از مباحث مناقشه‌خیزِ تاریخ‌نگاری علم است، که در هر دو جبهه طرفدارانی دارد. عده‌ای از مورخین، به اقتفای ، سعی کرده‌اند تا مواردی از پیوستگی را در دوره‌های مختلفِ سیر ... بیشتر
25. تخیل در فلسفۀ اسپینوزا
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1394، ، صفحه 55-72