نوع مقاله: علمی و پژوهشی

نویسندگان

• ابوالقاسم فنایی ¹
• سجاد بهروزی ²

¹ استادیار دانشکده فلسفه دانشگاه مفید

² دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه مفید

چکیده

بحران محیط زیست همه مناطق کره زمین را در برگرفته و رهایی از آن نیازمند مشارکت همه انسان‌ها در حفاظت از محیط زیست است؛ مشارکتی که بدون توافق بر سر هنجارهای جهان‌شمول در اخلاق محیط زیست ممکن نیست؛ اما با توجه به اختلاف‌نظر فرهنگ‌ها و مکاتب گوناگون در جهان‌بینی و مبانی اخلاق، این پرسش مطرح می‌شود که «چگونه می‌توان به چنین توافقی دست یافت؟»
ادعای اصلی این پژوهش این است که برای رسیدن به چنین توافقی می‌توان از ایده «اجماع هم‌پوش» بهره گرفت. بر اساس این ایده، این هنجارها باید به‌گونه‌ای صورت‌بندی شوند که توجیه آنها وابسته به جنبه‌های اختصاصی هیچ‌یک از سنت‌های دینی، مکاتب جامع علمی، فلسفی و اخلاقی نباشد، و پیروان سنت‌ها و مکاتب گوناگونِ عقیدتی با تمسک به دلایل پذیرفته‌شده در سنت و مکتب خود، بتوانند بر سر آنها توافق کنند. بنابراین، می‌کوشیم نشان دهیم که چنین اجماعی بر سر «لزوم اخلاقی احترام به طبیعت» میان مسلمانان و هواداران نظریۀ «احترام به طبیعت»-که نظریه‌ای فرادینی و بنیادین در اخلاق محیط زیست است- ممکن خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• خلافت انسان
• اشرفیت انسان
• خوانش احمد قابل از آموزه‌های اسلامی
• اخلاق محیط زیست
• نظریه احترام به طبیعت
• اجماع هم‌پوش

عنوان مقاله [English]

Humans duties towards the environment in terms of ethics and Islam: Overlapping consensus in environmental ethics

نویسندگان [English]

• Abolqasem Fanaei ¹
• Sajjad Behruzi ²

¹ Assistant Professor, Faculty of Philosophy, Mofid University

² Master of Philosophy of Mofid University

چکیده [English]

Environmental crisis covers all areas of the planet and getting rid of this requires participation of all humans to protect the environment. This participation is not possible without an agreement on universal norms in environmental ethics. But, given the cultural diversity and schools difference in worldviews and foundations of ethics, the key question is “how to achieve this agreement?”.
The main claim of this research is that the idea of “overlapping consensus” can be used to achieve this agreement. Based on this idea, universal norms in environmental ethics should be formulated in a way that their justification is not depended on the specific aspects of religious traditions, comprehensive scientific, philosophical, and moral belief-systems and followers of them by reason accepted in their tradition and belief-system can agree on these norms. Therefore, This thesis attempts to show that this consensus is possible about the “moral necessity of respect for nature” among the supporters of theory of “respect for nature”, which is a fundamental and secular theory in environmental ethics, and Muslims.

کلیدواژه‌ها [English]

• Human as vicegerent (steward)
• Human as the noblest creature
• Ahmad Ghabel readings from Islamic teachings
• Environmental ethics
• Theory of respect for nature
• Overlapping consensus