نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دپارتمان الهیات، دانشگاه مفید، قم، ایران.
چکیده
تا پیش از فلسفه جدید، تلقی غالب در اندیشه بشری نسبت دادن ویژگی‌های انسانی هم به خدا و هم به جهان بود. بر این اساس، می‌توان تشبیه یا انسان‌وارانگاری هم درباره خدا و هم درباره جهان را ویژگی غالب تا پیش از دوران جدید دانست. این ویژگی‌ها عمدتاً شامل مواردی چون داشتن ادراک و اراده بود.
در دوره مدرن و با تحولات فکری و فلسفی بشر جدید، تدریجا ویژگی انسانی از خدا و جهان نفی و سلب و تنها به انسان منحصر دانسته شد. در تلقی جدید، هم خدا عمدتاً خدای الهیات سلبی است و هم جهان تابع نیروهای مکانیکی و بنابراین فاقد نفس و به تبع آن ادراک و اراده است. بر این اساس به نظر می‌رسد مجاز باشیم تا از عنوان «انسانیت‌زدایی» از خدا و جهان در اندیشه انسان جدید سخن بگوییم. این تلقی جدید، در درک انسان از خودش، خدا و جهان و نسبت این سه، آثار مهمی بر جای گذاشته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Dehumanization of God and the World in the modern Philosophy
نویسنده [English]
- Hamed Shivspoor
Assistant Professor, Department of Theology, Mofid University, Qom, Iran.
چکیده [English]
Before the modern philosophy, the prevailing view in human thought was to attribute human qualities to both God and the world. Accordingly, anthropomorphism about both God and the world can be considered a dominant feature before the modern age. These characteristics mainly included such things as having perception and will.
In the modern age and with the intellectual and philosophical developments of modern man, the human characteristic of God and the world was gradually denied and taken away and considered only to man. On the new view, God is primarily the god of negative theology and the universe is subject to mechanical forces and therefore lacks the soul and consequently perception and will. On this basis, it seems permissible to speak of the title of "dehumanization" of God and the world in the mind of the new man. This new view has left important implications for man's understanding of himself, God, and the world, and the relationship between the three.
کلیدواژه‌ها [English]
- Negative Theology
- Dehumanization
- Anthropomorphism of God
- Anthropomorphism of the world
- Refutation of final causality
1- فارسی:
- آرمسترانگ، کرن (1384)، خداشناسی از ابراهیم تا کنون، ترجمة محسن سپهر، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
- ارسطو (1379)، در آسمان، ترجمة اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات هرمس.
- ارسطو (1385)، مابعدالطبیعه (متافیزیک)، ترجمة شرف الدین خراسانی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات حکمت.
- اسپینوزا، باروخ (1376)، اخلاق، ترجمة محسن جهانگیری، چاپ دوم (با تجدید نظر)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- افلاطون (1380). دورة آثار، ترجمة محمد حسن لطفی، چاپ سوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
- باربور، ایان (1379)، علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، چاپ سوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- بمفورد پارکز، هنری (1380)، خدایان و آدمیان، ترجمة محمد بقایی (ماکان)، تهران: انتشارات قصیده.
- دکارت، رنه (1369)، تأملات در فلسفة اولی، ترجمة احمد احمدی، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- دورانت، ویل (1382)، تاریخ تمدن، جلد دوم (یونان باستان)، مترجمان: امیرحسین آریان‌پور، فتح‌الله مجتبایی و هوشنگ پیرنظر، چاپ نهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ژیلسون، اتین (1370)، روح فلسفه در قرون وسطی، ترجمة علی‌مراد داوودی، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- کاپلستون، فردریک (1388)، تاریخ فلسفه، ج3، (از اوکام تا سوئارس)، ترجمة ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- کاپلستون، فردریک(1370)، تاریخ فلسفه، ج5، (از هابز تا هیوم)، ترجمة امیر جلال‌الدین اعلم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
- کانت، ایمانوئل (1384)، درس‌های فلسفة اخلاق، ترجمة منوچهر صانعی دره‌بیدی، چاپ سوم، تهران: انتشارات نقش و نگار.
- کانت، ایمانوئل (1381)، دین در محدودة عقل تنها، ترجمة منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات نقش و نگار.
- کچوئیان، حسین (1383)، تجدد از نگاهی دیگر، تهران: انتشارات معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی و ادارة کل پژوهش‌های سیما.
- کوستلر، آرتور (1351)، خوابگردها، ترجمة منوچهر روحانی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
- هیوم، دیوید (1348)، تاریخ طبیعی دین، ترجمة حمید عنایت، تهران: انتشارات خوارزمی.
2- لاتین:
_ Descartes,René (2000). Philosophical Essays and Correspondence, Edited, with Introduction, by Roger Ariew, Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc. .
_ Descartes, René (1971). Descartes: Philosophical Writings, a selection translated and edited by: Elizabeth Anscombe and Peter Thomas Geach, library of liberal arts: Prentice-Hall inc. .
_ Edwards, Paul (1972). Encyclopedia of philosophy, reprinted edition, New York: Macmillan Publishing.
_ Eliade, Mircea (1987). The Encyclopedia of Religion, New York, London: Macmillan.
_ Grant, Michael (1995). Myths of the Greeks and Romans, A Meridian Book, New York: World Pub. Co.
_ Hamori, Esther J. (2008). When Gods Were Men, Berlin, New York: Gruyter, Walter de.
_ Hastings, James (2003). Encyclopedia of Religion and Ethics,London, New York: T&T Clark.
_ Hawking, Stephen (2001). The Universe in a Nutshell, London: Bantam Press.
Hoonhout, M. A & others (2007). “God” in: New Catholic Encyclopedia, vol.6, Thomson/Gale; Washington, D.C.: Catholic University of America.
Hume, David (2007). Dialogues Concerning Natural Religion, Edited by: Dorothy Coleman, Cambridge: Cambridge University Press.
_ Huxley, Julian, Knopf Inc., Alfred A. (1925). Essays of a Biologist, New York: BiblioBazaar.
_ Inwood, Brad (2003). The Cambridge Companion to the Stoics, Cambridge: Cambridge University Press.
_ Ogden, Daniel (2007). A Companion to Greek Religion, New Jersey: Blackwell Publishing.
_ Richard, A. R. (2003). “Anthropomorphism”, in: New Catholic Encyclopedia, vol. 1, Thomson/Gale; Washington, D.C.: Catholic University of America.
_ Routledge Encyclopedia of Philosophy (1998).
_ Simpson, Michael (1976). Gods and Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, Massachusetts: University of Massachusetts Press.
)