سید علی اکبر هاشمی کروئی
چکیده
در این مقاله از طریق پژوهش در چیستی معنای عدل الهی مسئله «حق بشر بر خدا» بررسی شده است. بحث از حق بشر بر خدا لازمة پذیرش عدل به معنای «دادن حق هر کس به وی» به منزله معنای عدل الهی است. پرسش اصلی ...
بیشتر
در این مقاله از طریق پژوهش در چیستی معنای عدل الهی مسئله «حق بشر بر خدا» بررسی شده است. بحث از حق بشر بر خدا لازمة پذیرش عدل به معنای «دادن حق هر کس به وی» به منزله معنای عدل الهی است. پرسش اصلی این است که کدام معنا از عدل را میتوان به خداوند نسبت داد؟ با توجه به اینکه عدل الهی در سه حوزة تکوین، تشریع و جزا مطرح است، آن معنا از عدل که این سه حوزه را پوشش میدهد «دادن حق هر کس به وی» است. تصور حق داشتن غیرِ خدا بر خدا آنگاه که مثبِت این حق خود خدا باشد مشکلی ندارد. عدل اخلاقی آن معنا از عدل است که جای نسبت دادن آن به خداوند در آثار متفکران بهویژه فیلسوفانِ ما، خالی است. از بین معانی عدل از نظر شهید مطهری اتفاقاً آن معنایی که تردیدآمیز است همان است که ایشان آن را تنها معنای مناسب عدل برای نسبت دادن به خدا میدانند: عدل تکوینی یا فلسفی. افزون بر اینکه طرح بحث عدالت در مقام تکوین که هنوز موجودی خلق نشده است، تردیدآمیز است؛ این معنا از عدل نه عدل جزایی و تشریعی را پوشش میدهد و نه تبیین مناسبی برای آیات و روایاتی است که عدل را در همة افعال به خدا نسبت میدهند و وی را از هر ظلمی تنزیه میکنند.
