اصول اخلاقی انتشار مقاله

تمامی افراد دخیل در فرآیند یک مقاله اعم از: نویسنده یا نویسندگان، سردبیر، داوران، مدیر اجرایی و دبیران تخصصی دوفصلنامۀ هستی و شناخت بایستی از تمام اصول اخلاقی در زمینه چاپ و نشر مقالات آگاه بوده و به آن متعهد باشند. اصول اخلاقی و منشور اخلاقی مطابق با آن، اصولی تعریف شده است و در صورت عدم پایبندی افراد، این نشریه هرگونه اقدام در چارچوب ضوابط را حق خود می­داند. ارسال مقاله توسط نویسنده و همچنین داوری مقالات به منزلة آگاهی و تایید رعایت این حقوق می­باشد. اصول اخلاقی به کارگرفته شده در دوفصلنامۀ هستی و شناخت  بر پایه اصول اخلاقی کمیتۀ بین المللی اخلاق نشر cope و همچنین دیدگاه­های خاصِ و آیین نامه های داخلی نشریه، تدوین و روزآمد شده است. (لینک متن اصل آیین نامه cope به زبان اصلی از سایت http://publicationethics.org)

الف) راهنمای اصول اخلاقی نگارش برای نویسندگان

1. مقالات ارسالی باید نتیجه مستقیم مطالعات، تحقیقات و پژوهش‌های شخص نویسنده یا نویسندگان آن باشد و در صورت استفاده از آثار و نتایج پژوهش­های دیگران، باید به آن آثار به صورت دقیق، واضح و کامل استناد شود. عدم ارجاع دهی و سرقت علمی به هر شکل ممکن، از قبیل از استفاده از آثار دیگران بدون رعایت ضوابط اخلاقی نگارش، رونوشت، استفاده از متون و آثار دیگران با تغییر در جمله بندی و نگارشی متفاوت عملی غیراخلاقی و غیرقابل پذیرش می­ باشد.

2. مقالات ارسالی نباید در هیچ یک از نشریات داخلی و خارجی یا مجموعه مقالات همایش­ها پذیرفته شده و یا به چاپ رسیده باشد. همچنین مقالات ارسالی نباید به طور هم زمان برای سایر مجلات ارسال شود. نویسنده متعهد است تا دریافت جواب نهایی دوفصلنامۀ هستی و شناخت، از ارسال مقاله به مجلات دیگر خودداری کند.

3. نویسندگان از ارسال هم زمان چند مقالة خود به سامانه دوفصلنامۀ هستی و شناخت خودداری کنند. دفتر نشریه تا نهایی شدن وضعیت مقالۀ اوّل هر نویسنده، مقاله یا مقالات دیگر ارسالی ایشان را در گردش کار خود قرار نخواهد داد.

4. مقالات مستخرج از پایان نامه که با همکاری استاد راهنمای رساله تدوین شده باشد، به شرط درج نام استاد راهنما، مورد پذیرش قرار می گیرد.

5. نویسندگان مقالات از ارسال مقالات مشابه خود (مقالاتی که اندک تغییراتی در فرضیات، تبیین­ها، استدلال­ ها، داده­ ها و نتایج دارند) به جد خودداری کنند. در صورت ارسال چنین مقالاتی، نشریه مقاله را از گردش کار خود حذف کرده و پس از آن هیچ مقاله ­ای از ایشان پذیرفته نخواهد شد.

6. نویسنده و یا نویسندگان در هنگام ارسال مقاله جهت بررسی، نباید نام خود را به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم (از قبیل درج در پاورقی و یا ارجاع به آثار دیگرِ نویسنده با عنوان اثرِ نویسنده فعلی و ...) در مقاله منعکس کنند.

7. همة نویسندگان باید فرآیند ارسال مقالات را مطالعه و بر طبق آن عمل کنند.

8. تمام نویسندگان باید فرم تعهد اخلاقی و رضایت نامه ارسال مقاله به دفتر نشریه را تهیه، امضا و در قالب تایید و درج تعهدنامه به سردبیر، به دفتر دوفصلنامه ارسال کنند. نویسندة مسئول موظف است محتوای این تعهدنامه را به اطلاع تمام نویسندگان مقاله برساند و تایید و امضای ایشان را اخذ کند. (از طریق سامانه دوفصلنامه دوفصلنامۀ هستی و شناخت تطبقی و در روند ارسال مقاله)

9. نویسنده مسئول در مقاله باید دقیقاً مشخص شود. ذکر فرد مسئول و همکاران در مقاله و دقت در عدم وجود اسامی غیرمرتبط توسط نویسنده مسئول ضروری است. نویسنده مسئول موظف است از رضایت تمام مؤلفان مقاله مطمئن شده و این رضایت را به صورت کتبی (در قالب نامه تعهدنامه به سردبیر) به دفتر نشریه ارائه دهد.

10. در تعداد و ترتیب اسامی نویسندگان دقت لازم به کارگرفته شود. زیرا ترتیب و نام نویسندگان در نسخه اولیه ارائه شده به مجله ملاک کار قرار خواهد گرفت. هرگونه تغییر در تعداد یا ترتیب اسامی نویسندگان، تا پیش از چاپ مقاله، به سختی و با دقت نظرهای فراوان از سوی نشریه و همچنین با اجازه و امضای تمام نویسندگان ممکن خواهد بود. امکان رد درخواست نویسنده مسئول برای تغییر در سیاهه نویسندگان مقاله بسیار قوی خواهد بود.

11. سرقت ادبی یکی از ایرادهای جدی و خطاهای غیرقابل چشم پوشی است، تمام نویسندگان باید آگاه باشند که مقالات ارسال شده به این نشریه، به وسیلة نرم افزارهای مشابه یاب مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

12. نویسندگان گرامی توجه باشند که در صورت بروز  نقض اصول اخلاقی، دوفصلنامۀ هستی و شناخت، ایشان را در لیست سیاه قرار داده و علاوه بر اعلام به موسسه/دانشگاه نویسنده، مقاله های دیگر ایشان مورد پذیرش واقع نخواهد شد.

13. سیاست دوفصلنامۀ هستی و شناخت در قبال مقالاتی که سرقت علمی آنها محرز باشد و عدم پایبندی نویسندگان آنها به اصولِ اخلاقیِ انتشارِ آثارِ علمی قطعی شود، حذف مقاله از گردش کار و عدم پذیرش دیگر مقالاتِ آنان خواهد بود. در باب انواع شرایط بروز سرقت علمی (در مراحل مختلف نگارش، بررسی و چاپ) شیوه های گوناگونی در برخورد با متخلف وجود دارد. دوفصلنامۀ هستی و شناخت علاوه بر اتخاذ شدیدترین برخوردها در مواجه با این موضوع، تمام فرایندهای بررسی و اتخاذ تصمیم در این شرایط را بر اساس آیین نامه های کمیته بین المللی اخلاق نشر در پی خواهد گرفت. در صورت مواجه با سرقت علمی بر اساس این دستورالعمل (صفحه 3 و 4) برخورد می شود.

14. دستورالعمل نحوه مواجه با اطلاعات دروغ در اینجا و اینجا در دسترس است.

15. در صورت بروز موارد حشو و اضافه به دستور العمل های یک و دو مراجعه می شود.

16. در موارد مشکوک به تعارض منافع افشا نشده در یک مقاله (ثبت شده یا نشده) بر اساس این دستورالعمل (صفحه 11 و 12) اقدام می شود.

17. در صورتی مشاهده هرگونه خطا و بی دقتی در مقاله، نویسنده باید خطای مشاهده شده را در اولین فرصت به سردبیر/دفتر مجله اطلاع داده و در جهت رفع خطا و تصحیح مقاله همکاری نماید.

18. در صورتی که در فضای مجازی و یا به صورت غیر مستقیم ادعای بروز سؤرفتار علمی در خصوص یک مقاله مطرح شود بر طبق دستورالعمل های یک و دو اقدامات لازم خواهد شد.

19. ارجاعات کور ( به معنای آدرس­ دهی­ های غلط و یا نامعتبر) و همچنین منابع بدون استفاده، به هیچ وجه نباید در مقاله ذکر شود. استفاده و درج این گونه موارد نقض اصول اخلاقی نگارش محسوب می شود.

20. نویسندگان موظفند تمام منابع مالی و حامیان پژوهش و انتشار مقالة خود را درج و اعلام کنند.

21. انصراف از بررسی مقاله تنها تا یک هفته پس از ارسال مقاله به نشریه امکان پذیر است. پس از آن که مقاله وارد فرایند داوری شد، امکان انصراف وجود ندارد. در صورت تمایل و اصرار نویسنده به باز پس­­ گیری مقاله پس از فرصت معین شده، ایشان موظف ­اند در صورت تایید سردبیر برای باز پس‌گیری مقاله، هزینه­ های داوری را پرداخت نمایند. درصورت استنکاف نویسنده از پرداخت حق­الزحمة داوریِ مقالات پس­ گرفته شده، مجله می ­تواند بدون اجازه مجدد نویسنده و درصورت صلاحدید، مقاله مذکور را با رعایت حقوق معنوی مولف و نویسندگان آن، به چاپ برساند.

ب) اصول اساسی اخلاقی داوری مقالات برای داوران نشریه

1. داوران صرفاً ­باید مقالاتی را جهت داوری بپذیرند که در حوزة تخصص آنها قرار می­ گیرد.

2. در هنگام داوری مقالات، احترام به اختلاف سلیقه و نظر در بررسی موضوعات بسیار مهم است. مقاله به صرف این که نظری مخالف با نظر علمی داور را تبیین و بررسی می ­کند، نباید مورد نقد قرار بگیرد.

3. داوران متعهد هستند تا نتایج تحقیقات و پژوهش­ های مقالات مورد داوری را تا پیش از انتشار آن ها توسط نویسنده، نزد خود به صورت کاملاً محرمانه حفظ نمایند.

 4. داوران منافع همسو و یا نقض منافع شخصی خود را نسبت به متن مورد داوری، باید به اطلاع سردبیر نشریه برسانند.

 5. داوران در بررسی خود، ریشه های ملّیتی، مذهبی، قومی، فرهنگی و اقتصادی نویسنده مقاله و یا متن مقاله را موثر نمی ­دانند.

6.داوران باید اکیداً از اظهار نظر و بررسی­ های توهین­ آمیز و افترا به نویسنده/نویسندگان مقاله خود­داری کنند.

7. داوران در بررسی خود و نقد و داوری مقاله می­ بایستی تا نهایت امکان عدالت و اخلاق علمی را رعایت کنند.

ب-1) اصول اساسی در هنگام پذیرش داوری مقالات

1. داوران متعهدند بررسی اولیه مقاله را برای پذیرش یا عدم پذیرش داوری در کوتاه ­ترین زمان صورت دهند. به خصوص اگر توانایی یا تمایل به داوری مقاله ندارند.

2. داوران نشریه می ­باید از همان ابتدای ارسال مقاله برای داوری، حوزه­ های تخصصی خود را مشخص کرده و میزان تطابق متن ارسالی را با حوزه تخصصی خود به سردبیر اعلام کنند.

3. داوران بایستی تنها مقالاتی را جهت داوری بپذیرند که مطمئن باشند در چارچوب زمانی معین شده از سوی مجله یا مدت زمان مورد توافق قرار گرفته  با سردبیر نشریه، موفق به داوری و ارسال نظر خود خواهند شد.

4. داوران می­ بایست از ابتدا هرگونه منافع هم­سو یا متضاد شخصی و حرفه ای خود را با متن مقاله، مشخص و به اطلاع سردبیر برسانند. منظور از این منافع، آن دسته از اموری است که احتمال تاثیر آنها بر نظرات داوران در تایید و یا رد مقاله، وجود دارد.

5. داوران می­ بایست از همان ابتدا سردبیر را نسبت به هرگونه مشابهت و هم پوشانی بین مقاله ­های در دست بررسی و یا چاپ شده، متوجه سازد تا توانایی تصمیم­ گیری مناسب در اختیار وی قرار گیرد.

6. داوران نبایستی داوری مقالاتی را بپذیرند که خود مستقیماً و یا با واسطه بخشی از آن تحقیق (مقدماتی یا نهایی) را انجام داده اند.

7. داوران متعهدند درخواست داوری مقالات را در صورتی که متعقدند است توانایی انجام داوری منصفانه و بی طرف آن را ندارد، رد کنند.

8. داوران مقاله را تنها برای بدست آوردن دیدگاهی مطالعه و بررسی نخواهند کرد. ایشان پیش از داوری باید مطمئن شوند که توانایی ارائه یک بررسی و نقد صحیح را نسبت به موضوع و محتوای مقاله دارند.

9. داوران موظفند مقالات را بر اساس ضوابط و معیارهای علمی و مرتبط با دوفصلنامۀ هستی و شناخت داوری کنند. به همین دلیل اگر داوری مقاله واحدی را از دونشریه (یکی سابق و یکی فعلی) پذیرفته باشند، می بایست در نوبت دوم داوری، داوری مقاله باید بر اساسس ضوابط نشریه جدید صورت پذیرد و داوری قبلی خود را تکرار نکنند.

10. در صورتی که داوران بتوانند به هر طریقی، بر اساس متن مقاله یا هر وسیلة دیگر، نویسنده/نویسندگان مقاله را تشخیص دهند، برای جلوگیری از بروز تضاد منافع، می بایست از همان ابتدا این موضوع را به سردبیر مجله منتقل کرده تا تصمیمات لازم گرفته شود.

11. درصورتی که داوران شیوه­ ها و آیین نامه های داوری نشریه را، به هرصورت، قبول ندارند، نباید داوری مقالات را بپذیرند.

ب-2) اصول اساسی در هنگام داوری

1. داوران در داوری مقاله باید به نحوی عمل کنند که نتیجه بررسیِ کیفی، محتوایی، علمی و صوری مقالات بتوانند برای سردبیر و اعضای هیات تحریریه در تصمیم گیری کمک و راهنما باشند. از این رو نباید نتایج بررسی به صورت عبارات کلی و غیر دقیق، بدون ذکر موارد منعکس شود.

2. داوران موظفند تمام مقاله و ضمائم آن را به صورت کامل و دقیق مطالعه، بررسی، نقد و داوری کنند. از این رو از مطالعه  و داوری تنها بخش هایی از مقاله (معمولا چکیده، مقدمه و نتیجه گیری) به جد خودداری شود.

3. داوران می ­بایست مقالات را بر اساس مستندات علمی و استدلال های واضح، روشن، قابل بیان و مقایسه، بررسی و تحلیل کنند. این روند باید به صورتی پیگیری شود که در انتها تمام این مستندات و استدلال­ ها در اختیار سردبیر و بعضاً در اختیار نویسنده قرار گیرد. داوری ها باید به صورت کاملا منصفانه صورت بگیرد. داوران باید نظرات خود را به روشنی و مستدل بیان کنند و ایرادات نباید افترا آمیز باشد.

4. در هنگام داوری و نقد متن، توضیحات کافی و لازم جهت درک بهتر هم برای سردبیر و هم برای نویسنده به همراه ارجاع مصداق ­ها و شواهد مقاله در حاشیه متن و یا در برگی جداگانه ضمیمه شود. در ذکر این موارد، مصداق ­ها و موضوعات به صورت کاملا جزئی و دقیق بیان شود و از استفاده از عبارات و موارد کلی (همچون: این پژوهش قبلا صورت گرفته است؛ موارد نقض استدلال­ ها وجود دارد؛ مقاله کلاً مناسب است؛ دید نویسنده اصلاح شود؛ مقاله نیاز به اصلاحات کلی دارد و ...) خودداری شود.

5. داوران در تحلیل خود به صورتی عمل کند که در صورت لزوم بتوانند در جهت اثبات ادعای خود در باب بررسی و نقد مقاله حرکت کنند تا از این طریق سردبیر/هیات تحریریه را در اتخاذ تصمیمی عادلانه در باب مقالة مورد بررسی، حمایت و یاری نمایند.

6. داوران موظفند کلیه ارجاعات و استنادات مقاله را با منابع تطبیق دهند تا از صحت ارجاع و استناد و همچنین درست، صحیح، کامل و معتبر بودن منابع اطمینان حاصل کنند.

7. داوران در بررسی، تحلیل، نقد، رد و تایید مقالات نباید نظرات شخصی و سلیقه ­ای، ایده­ های مرتبط با به یک گرایش خاص فکری، ریشه های قومیتی و مذهبی، عوامل اختلاف برانگیز فرهنگی و امور انتفاعی/اقتصادی خویش را در نظر بگیرند. داوران نباید انتقادات شخصی از نویسندگان بیان کنند.

8. داوران موظفند در صورت تماس احتمالی نویسندگان مقالات مورد داوری، سردبیر مجله را از این موضوع آگاه کنند. (با توجه به اینکه نشریه دوفصلنامۀ هستی و شناخت تطبیقی سیاست بررسی و داوری دوسویه ناشناس را دنبال می کند)

9. داوری مقاله توسط شخص داور تعیین شده از سوی مجله باید صورت پذیرد. داور مقاله مجاز به تغییر داوری بدون هماهنگی با سردبیر نیست.

10. داوران موظفند هرگونه سرقت و انتحال علمی موجود در مقاله را در اولین فرصت به سردبیر نشریه اعلام کنند.

11. داوران موظفند تمام اطلاعات و یافته های یک پژوهش مورد داوری را کاملاً محرمانه تلقی کنند و تا زمان انتشار آن پژوهش، به هیچ وجه از آن بهره­ ای نبرند.

12. در صورت بروز دزدی اطلاعات توسط داور بر اساس این دستور العمل (صفحه 14) عمل خواهد شد.

13. داوران باید مقاله و متن مورد داوری را به همراه نظرات و بررسی های خود در چارچوب زمانی نشریه به اتمام رساند و بدون دلیل موجه این مدت را تمدید نکنند.

14. مدل داوری دردوفصلنامۀ هستی و شناخت: داوری قبل از انتشار، دو سویه ناشناس، دفتر نشریه میانجی و رابط بین داور و نویسنده است، داوری مقالات منتشر نمی شود و متن داوری مقالات متعلق به دفتر نشریه است.