نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی الهیات دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 کارشناسی ارشد الهیات، فلسفه و کلام اسلامی، ایلام، ایران.

چکیده

اثبات واجب الوجود و امکان و چگونگی شناخت او، از اهم مسائل فلسفه است. در میان براهین متعددی که برای اثبات واجب از سوی اندیشمندان، مانند، برهان امکان و وجوب، برهان حرکت، برهان حدوث و برهان نظم و ... ارائه شده، برهان صدیقین از براهین پرسابقه و مشهور به شمار می‌رود. در تاریخ فلسفه اسلامی، اولین کسی که این برهان را ارائه داد، شیخ الرئیس ابن سینا بود و پس از او فلاسفة بسیاری به آن پرداختند و هر یک تلاش کردند تا تقریر دیگری از برهان صدیقین ارائه دهند.
در این نوشتار مباحثی تحت عنوان تعریف و اقسام برهان، برهان در فلسفه وحکمت الهی، ملاک برهان صدیقین و در نهایت برخی امتیازات برهان صدیقین ذکر شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Righteous (Seddighin) Argument

نویسندگان [English]

  • Abbas Ghorbani 1
  • Fahimeh Nik Khah 2

1 Member of the Faculty of Theology, Ilam University, Ilam, Iran.

2 Master of Theology, Philosophy and Islamic Theology, Ilam, Iran.

چکیده [English]

The proof for the existence of God and the possibility of the knowledge of his attributes is a major problem of philosophy. Among the various proofs, the proof of the righteous is a prominent and enduring proof in Islamic philosophy.
In the following we present Avicenna's formulation and the later development of it.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Proof of the Righteous
  • Avicenna
  • the Necessary Being Affirmation
  • Paths of Proof
  • Priori Argument
  • Criteria
  • Ratting

منابع

قرآن کریم

الف- فارسی

1.      ابراهیمی دینانی، غلامحسین؛ دفترعقل و آیت عشق، ج 1، تهران، طرح نو، چاپ اول، 1383.
2.      ابن سینا، حسین؛ الهیات دانشنامه علائی، تصحیح محمد معین، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم، 1383.
3.      جوادی آملی، عبدالله؛ شرح حکمت متعالیه، بخش 1 از جلد 6، بی‌جا، الزهرا، چاپ اول،1368.
4.      ___________ ؛ ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، بی‌جا، الزهرا، چاپ سوم، 1372.
5.      شیروانی، علی؛ ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، 1376.
6.      طوسی، خواجه نصیر الدین؛ اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ دوم، بی‌تا.
7.      عبودیت، عبدالرسول؛ اثبات وجود خدا به روش اصل موضوعی، قم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)،1389.
8.      عبدی، حسن؛ «بررسی ملاک در برهان صدیقین»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 1387، شماره 28.
9.       عشاقی اصفهانی، حسین، برهان‌های صدیقین (216 برهان به شیوه صدیقین بر هستی خداوند)، قم، حسین عشاقی اصفهانی، چاپ اول، 1387.
10.      فاضل تونی، محمد حسین؛ الهیات، تهران، مولی، چاپ سوم، 1364.
11.    مصباح یزدی، محمد تقی؛ ترجمه و شرح برهان شفا، نگارش محسن غرویان، تهران، امیر کبیر، چاپ اول،1373.
12.    _____________ ؛ آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ دوم، 1379.
13.    موسوی خمینی،روح الله، اربعین حدیث (شرح چهل حدیث)، چاپ هشتم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،چاپ هشتم، 1375.

ب- عربی

14.     ابن سینا، حسین، الاشارات و التنبیهات مع الشرح خواجه نصیر الدین طوسی و شرح الشرح الرازی، جلد 1 و 3، قم، البلاغه، چاپ اول،1375.
15.    ________ ؛ المبدأ المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران،چاپ اول، 1363.
16.    ________ ؛ التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ چهارم، 1379.
17.    ________ ؛ الالهیات من کتاب الشفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، انتشارات بوستان کتاب، چاپ سوم،1387.
18.     ________ ؛ الشفا (الالهیات) تعلیقات صدر المتألهین علیها مع زبده الحواشی، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1383.
19.     ________ ؛ النجات من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانش پژوه ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ سوم، 1387.
20.     ابن مرزبان، بهمنیار؛ التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم ،1375.
21.      حلی، حسن بن یوسف؛ الجوهر النضید، قم، انتشارات بیدار فر، 1363.
22.     سبزواری، ملا هادی؛ شرح المنظومه (بخش منطق موسوم به لئالی المنتظمه)، تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، تحقیق مسعود طالبی، تهران، نشر ناب، چاپ چهارم، 1380.
23.     صدر المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه (بالتعالیق)، قم، المکتبه المصطفویه، 1386.
24.    طباطبایی، محمد حسین؛ نهایة الحکمة، تصحیح عباس علی الزارعی السبزواری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1424ق.
25.    مدرس آشتیانی، مهدی؛ تعلیقه بر شرح منظومه حکمت سبزواری، به کوشش عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق، مقدمه پروفسور ایزتسو، تهران، دانشگاه تهران،چاپ سوم، 1372.
26.    مصباح یزدی، محمد تقی؛ تعلیقه علی نهایة الحکمة، قم: مؤسسه در راه حق، 1495ق.
 

منابع

قرآن کریم

الف- فارسی

1.      ابراهیمی دینانی، غلامحسین؛ دفترعقل و آیت عشق، ج 1، تهران، طرح نو، چاپ اول، 1383.
2.      ابن سینا، حسین؛ الهیات دانشنامه علائی، تصحیح محمد معین، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم، 1383.
3.      جوادی آملی، عبدالله؛ شرح حکمت متعالیه، بخش 1 از جلد 6، بی‌جا، الزهرا، چاپ اول،1368.
4.      ___________ ؛ ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، بی‌جا، الزهرا، چاپ سوم، 1372.
5.      شیروانی، علی؛ ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، 1376.
6.      طوسی، خواجه نصیر الدین؛ اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ دوم، بی‌تا.
7.      عبودیت، عبدالرسول؛ اثبات وجود خدا به روش اصل موضوعی، قم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)،1389.
8.      عبدی، حسن؛ «بررسی ملاک در برهان صدیقین»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 1387، شماره 28.
9.       عشاقی اصفهانی، حسین، برهان‌های صدیقین (216 برهان به شیوه صدیقین بر هستی خداوند)، قم، حسین عشاقی اصفهانی، چاپ اول، 1387.
10.      فاضل تونی، محمد حسین؛ الهیات، تهران، مولی، چاپ سوم، 1364.
11.    مصباح یزدی، محمد تقی؛ ترجمه و شرح برهان شفا، نگارش محسن غرویان، تهران، امیر کبیر، چاپ اول،1373.
12.    _____________ ؛ آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ دوم، 1379.
13.    موسوی خمینی،روح الله، اربعین حدیث (شرح چهل حدیث)، چاپ هشتم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،چاپ هشتم، 1375.

ب- عربی

14.     ابن سینا، حسین، الاشارات و التنبیهات مع الشرح خواجه نصیر الدین طوسی و شرح الشرح الرازی، جلد 1 و 3، قم، البلاغه، چاپ اول،1375.
15.    ________ ؛ المبدأ المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران،چاپ اول، 1363.
16.    ________ ؛ التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ چهارم، 1379.
17.    ________ ؛ الالهیات من کتاب الشفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، انتشارات بوستان کتاب، چاپ سوم،1387.
18.     ________ ؛ الشفا (الالهیات) تعلیقات صدر المتألهین علیها مع زبده الحواشی، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1383.
19.     ________ ؛ النجات من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانش پژوه ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ سوم، 1387.
20.     ابن مرزبان، بهمنیار؛ التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم ،1375.
21.      حلی، حسن بن یوسف؛ الجوهر النضید، قم، انتشارات بیدار فر، 1363.
22.     سبزواری، ملا هادی؛ شرح المنظومه (بخش منطق موسوم به لئالی المنتظمه)، تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، تحقیق مسعود طالبی، تهران، نشر ناب، چاپ چهارم، 1380.
23.     صدر المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه (بالتعالیق)، قم، المکتبه المصطفویه، 1386.
24.    طباطبایی، محمد حسین؛ نهایة الحکمة، تصحیح عباس علی الزارعی السبزواری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1424ق.
25.    مدرس آشتیانی، مهدی؛ تعلیقه بر شرح منظومه حکمت سبزواری، به کوشش عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق، مقدمه پروفسور ایزتسو، تهران، دانشگاه تهران،چاپ سوم، 1372.
26.    مصباح یزدی، محمد تقی؛ تعلیقه علی نهایة الحکمة، قم: مؤسسه در راه حق، 1495ق.
 
 
CAPTCHA Image