نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
فارغ التحصیل دکتری فلسفه غرب دانشگاه تهران
چکیده
براهین اثبات خدا در دورة جدید اندیشة فلسفی غرب با چالش‌هایی روبرو شده است. نظام‌مندترین یورش نظری بر این براهین، توسط ایمانوئل کانت، در نیمة دوم قرن هجدهم میلادی صورت گرفت که عقل نظری از اثبات یا انکار خدا ناتوان دانسته شد؛ هر چند در وادی عقل عملی، نظام اخلاقی، نیازمند بدان دانسته شد و در این حوزه به نحوی خاص سخن از اثبات خدا به میان آمد. هدف این مقال، اثبات خدا در عقل نظری و پاسخ به ایرادهای کانت در این زمینه است. روشن است که با اثبات خدا توسط عقل نظری امکان مابعدالطبیعه، دست کم به نحو حداقلی، اثبات می‌شود. تعارضات عقل محض، برهان وجوب و امکان، برهان هستی‌شناختی، محمول واقعی بودن یا نبودن وجود، ارتباط منطق ارسطویی و واقعیت (نیز فلسفه اسلامی و واقعیت) برخی از مباحث مطرح شده در این مقال در راستای دستیابی به هدف مذکور است. هر چند باید پذیرفت که عقل نباید در ورای تجربه چندان در مفاهیم غور کند که به تعارضات گرفتار شود، سخن کانت مبنی بر سیستماتیک بودن نادرستی هر گونه فراروی از تجربه، ناموجه می‌نماید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
On Proving God and the Possibility of Metaphysics Considering Kant's Criticisms
نویسنده [English]
- Aghil Fouladi
Master of Philosophy of Mofid University
چکیده [English]
God's arguments have been faced challenges in the modern philosophy. The most systematic assaults have been done by Immanuel Kant who considered the theoretical reason as incapable of proving or denying God; although in the realm of practical reason he postulated the existence of God. The purpose of this essay is to prove God in theoretical reason and to respond to Kant's objections in this regard. In this way, it is shown that metaphysics, at least minimally, is possible. The antinomies of pure reason, the proof of necessity and contingency, the ontological argument, and the connection between Aristotle's logic (also Islamic philosophy) and reality are some of the issues discussed in this article to achieve the purpose. Although it must be accepted that the reason must not transcend the experience in reflecting the pure concepts then it gives rise to the antinomies, Kant's argument about the systematic inaccuracy of any passage of experience seems unjustifiable.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: God
- Metaphysics
- theoretical Reason
- Ontological Argument
- Immanuel Kant
الف ـ فارسی
- ابن سینا، الاشارات والتنبیهات، در: الطوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 1 ، قم: نشر البلاغه، 1375.
- احمدی، احمد، بن‌لایه‌های شناخت، تهران: سمت، 1388.
- الیسون، هنری ای، رساله کشف ایمانوئل کانت، ترجمه مهدی ذاکری، قم: دانشگاه مفید، 1383.
- حائری یزدی، مهدی، کاوش‌های عقل نظری، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، 1384.
- _____، «هرم هستی: تحلیلی از مبانی هستی‌شناسی تطبیقی»، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، 1385.
- جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات خدا، قم: اسراء، 1378.
- دکارت، رنه، اعتراضات و پاسخها، ترجمه و توضیح از علی موسائی افضلی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1386.
- _____، تأملات در فلسفه اولی، ترجمه احمد احمدی، تهران: سمت، 1385.
- راسل، برتراند، مسائل فلسفه، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران: خوارزمی، 1377.
- شلوتر، د، برهان وجود خدا، ترجمة سید محمدرضا حسینی بهشتی، در: فرهنگ‌نامة تاریخی مفاهیم فلسفه، سرویراستاران: یوآخیم ریتر، و ...، جلد دوم: الهیات، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، مؤسسه فرهنگی پژوهشی نوارغنون، 1391.
- طباطبائی، سید محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، در: مطهری، مجموعه آثار، تهران: صدرا، ج 6، 1377.
- _____، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان، ج 5، 1390ق.
- فولادی، عقیل، خیال و ابژکتیویته در نقد اول کانت، فصلنامه هستی و شناخت، دانشگاه مفید، شماره 2، پاییز و زمستان 1393.
- قوام صفری، مهدی، مابعدالطبیعه چگونه ممکن است؟، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
- کانت، ایمانوئل، سنجش خرد ناب، ترجمه میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، تهران: امیرکبیر، 1362.
- ____ ، تمهیدات، ترجمة غلامعلی حداد عادل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی،1370.
- گابریل، گ، برهان هستی‌شناختی وجود خدا، ترجمة سید محمدرضا حسینی بهشتی، در: فرهنگ‌نامة تاریخی مفاهیم فلسفه، سرویراستاران: یوآخیم ریتر، و...، جلد دوم: الهیات، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، مؤسسه فرهنگی پژوهشی نوارغنون، 1391.
- لایبنیتس، گتفرید ویلهلم، منادولوژی (مقدمه و شرح از بوترو و دیگران)، ترجمه یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی، 1375.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 6، تهران: صدرا، 1377.
- یثربی، سید یحیی، تاریخ تحلیلی ـ انتقادی فلسفه اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388.
- _____ ، فلسفه چیست؟، تهران: امیرکبیر، 1392.
- Allison, Henry E., 1973, The Kant-Eberhard Controversy, The Johns Hopkins University Press.
- Bates, Jennifer Ann, 2004, Hegel’s Theory of Imagination, Albany: State University of New York Press.
- Fichte, G., 1991, The Science of Knowledge, edited and translated by Peter Heath and John Lachs, Cambridge: Cambridge University Press.
- Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, 1977, Faith and Knowledge, An English translation of G. W. F. Hegel’s Glauben und Wissen prepared and edited by Walter Cerf & H. S. Harris, Albany: State University of New York Press.
- Kant, Immanuel, 2000, Critique of Pure Reason, translated by Paul Guyer and Allen W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
- Schelling, F.W.J., 2001, System of Transcendental Idealism (1800), translated by Peter Heath with an introduction by Michael Vater, University Press of Virginia.
- Wood, Allen W.,2005, Kant, Cornwall: Blackwell.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله