نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمد صادق کاملان

استادیار گروه فلسفه، دپارتمان فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

بحث از نکته‌های عرفانی در نوشته‌های ابن‌سینا، این پرسش را پیش روی پژوهشگران نهاده است که آیا می‌توان او را یک نظریه‌پرداز در گستره عرفان تلقی کرد یا این مباحث او را باید به صورتی دیگر، تفسیر نمود. آیا ابن‌سینا فقط فیلسوف مشائی است یا به‌اصطلاح خودش فیلسوف مشرقی؟ آیا می­توان او را عارفی با جهان­بینی عرفانی دانست؟ در این نوشتار نخست، دیدگاه مخالفان و موافقان عرفان شیخ‌الرئیس را بررسی می­کنیم. آنگاه دیدگاه ابن‌سینا را دربارۀ گرایش به مشائیان، نوافلاطونیان یا عرفان در سخنانش جست‌وجو می­کنیم. سپس با بررسی آثار فلسفی و عرفانی او گرایشش را به سلوک عقلی محض، عرفانی، هم عقلی و هم عرفانی، یا تفکیک دوران زندگی علمی او به دو دورۀ گرایش فلسفی مشائی و گرایش باطنی می‏سنجیم. درنهایت می‌کوشیم، نشان دهیم ابن‌سینا افزون بر اینکه مشائی و اهل برهان است به عرفان و سلوک باطنی نیز عالِم بوده، حتا از آن بهره‌مند است.

کلیدواژه‌ها

• ابن‌سینا
• عرفان
• روش سلوکی
• فلسفه مشاء

عنوان مقاله [English]

Mysticism in Ibn Sina's School

نویسنده [English]

• Mohammad Sadegh Kamellan

Assistant Professor, Department of Philosophy, Department of Philosophy, Mofid University, Qom, Iran.

چکیده [English]

Drawing on Ibn Sina's writings, scholars' attention has been drawn to the question of whether he can be considered as a theoretician in mystical arena or his writings should be interpreted in a different way. Is Ibn Sina a Peripatetic Philosopher or, as he calls himself, an enlightened philosopher? Can he be call a mystic with a mystical world view? This article first addresses both proponents' and opponents's views as regards Ibn Sina's mysticism. Then we go through his writings to explore whether he has a tendency towards peripateticism, Neoplatonism, or mysticism. After that examing his philosophical and mystical works, we explore whether his has a tendency towards pure rationalism, mysticism, a combination of both or we can see in his scholarly life tendency towards peripatetic philosophy and esotericism. Finally, it is concluded that in addition to being Peripatetic and rationalistic philosopher, he was cognizant of mysticism and esotericism and even he himself was of the type.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ibn Sina
• Mysticism
• Behavioral Tendence
• Peripatetic Philosophy