نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار رشته علوم سیاسی در دانشگاه مفید و محقق حوزوی

چکیده

هدف مقاله حاضر دو امر است: طبقه بندی نظریه­های مربوط به ارتباط دین و سیاست (و هم­چنین نهادهای آن دو) و تبیین چرایی هر نظریه با رجوع به مبانی نظری آنها. این مقاله بر اساس گونه­شناسی خاصی  بین ارتباط دین و سیاست و رابطه روحانیت و دولت تفکیک قائل می­شود. در خصوص بحث اول, برخی معتقدند دین به سیاست می­پردازد، در حالی که برخی دیگر این ارتباط را نفی می­کنند. گروه اول خود به سه قسم حداکثری­ها، منطقه­الفراغی­ها و حداقلی­ها و گروه دوم به دو قسم متدینان و دین ستیزان تقسیم می­شوند.قسمت دوم مقاله به ارتباط نهاد دین (روحانیت و فقها) و دولت می­پردازد. این رابطه ممکن است یا به صورت ادغام (و اتحاد) یا تعامل (و همکاری) و یا استقلال (و جدایی) تصور شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A typological study of the relationship between religion and politics in the Shiite political thought

نویسنده [English]

  • Seyyed Sadegh Haghighat

Assistant Professor of Political Science at Mofid University and a seminary researcher

چکیده [English]

The present paper has two goals: classifying theories concerned with the relationship between religion and politics (and their institutions), explaining each of the theories with respect to their theoretical foundations. Based on a specific typology, the paper distinguishes the relationship between religion and politics from the relationship between the clergies and the state. With respect to religion and politics, some believe that religion deals with politics, with some others denying this kind of relationship. The former group is divided into the optimalists, the minimalists, and those belonging to the neutral space [Mantaghat-ol-Feragh], with the latter being classified into the believers and the anti-religious. The second part of the paper deals with the relationship between religion as an institution (the clergies and jurisprudents) and the state. This relationship may be in the form of merging (and unification), or interaction (and cooperation), or independence (and separation).

کلیدواژه‌ها [English]

  • secularism
  • optimalist
  • minimalist
  • neutral space
منابع
1_ ابن خلدون، مقدمه، ج 2، ترجمة محمد پروین گنابادی، تهران, شرکت سهامی انتشار، 1375.
2_ آشوری، داریوش,  فرهنگ علوم انسانی تهران, نشر مرکز، 1374.
3_ اقبال، محمد, احیای فکر دینی در اسلام، ترجمة محمد آرام تهران, پایا، بی تا).
4_ امام خمینی، سید روح­الله, صحیفه نور، ج 19، تهران, وزارت ارشاد اسلامی, بی تا.
5_ بازرگان، مهدی, «آخرت و خدا، هدف بعثت انبیاء»، کیان، ش 28,آذر _ بهمن 1374.
6_ _____, آیا اسلام یک خطر جهانی است، تهران, قلم، 1374.
7_ _____, مرز بین دین و سیاست, تهران, بی نا، 1341.
8_ برقعی, محمد,  سکولاریسم از نظر تا عمل, تهران, قطره, 1381.
9_ بشیریه، حسین, جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران: گفتارهایی در جامعه شناسی سیاسی، تهران, موسسة نشر علوم نوین، 1378.
10_ تبریزی، جواد, صراط­النجاة، ج 1, بی جا, بی نا, بی تا.
11_ جوادی آملی، عبدالله, «فلسفه و اهداف حکومت اسلامی»، نگرشی بر مدیریت در اسلام, تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1372.
12_ حائری یزدی، مهدی, حکمت و حکومت, بی­جا, شادی، 1995م.
13_ حقیقت , سید صادق, «ارتباط فلسفه سیاسی و فقه سیاسی», مجله حکومت اسلامی, ش 3, بهار 1376.
14_ _____، «چیستی و گونه‏های فلسفه سیاسی»، نامة مفید، ش 25, بهار 1380.
15_ _____, مسؤولیت­های فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی, تهران, مرکز تحقیقات استراتژیک، 1376.
16_ _____, «مبانی نظری حقوق بشر: نسبت سنجی ادله برون متنی و دورن متنی», دومین همایش حقوق بشر دانشگاه مفید, 1382
17_ حنفی, حسن؛ الجابری, محمد عابد، حوار المشرق و المغرب، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1990م.
18_ داورسون, داوود, دین و سیاست در دولت عثمانی, ترجمه: منصوره حسینی و داود وفایی, تهران, وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, 1381.
19_ دایه، جان, الامام الکواکبی: فصل­الدین عن الدولة, لندن، دار سوراقیا، 1998م.
20_ روسو، ژان ژاک, قرارداد اجتماعی: متن و زمینه متن، ترجمة مرتضی کلانتریان، تهران، آگه, 1379.
21_ سروش، عبدالکریم, «ذاتی و عرضی در دین»، مجلة کیان، ش 42, خرداد و تیر 1377.
22_ _____, مدارا و مدیریت, تهران: صراط، 1376 .
23_ _____, «روشنفکری دینی و چهار معنای سکولاریسم», روزنامه شرق, 2/6/1383.
24_ شجاعی زند، علیرضا, دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعه شناسی دین، تهران، نشر مرکز، 1380.
25_ _____, مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین: بررسی جامعه شناختی مناسبات دین و دولت در ایران اسلامی، تهران، تبیان، 1376.
26_ الشیرازی، محمد بن مسعود قطب الدین, درة التاج,تصحیح ماهدخت بانوهمایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1369.
27_ الصدر، محمدباقر, اقتصادنا, بیروت، دارالتعارف، 1980م.
28_ ضاهر, عادل،  الاسس الفلسفیة للعلمانیة, بیروت: دارالساقی، 1993م.
29_ طباطبایی، سید جواد , درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران، کویر، 1372.
30_ _____,دیباچه­ای بر نظریة انحطاط ایران, تهران, نگاه معاصر، 1380.
31_  عباس, احسان, عهد اردشیر, ترجمة محمد علی امام شوشتری, تهران, انتشارات انجمن آثار ملی, 1348.
32_ عبدالرازق، علی, الاسلام و اصول الحکم, القاهره، 1925م.
33_ العظمه، عزیز, العلمانیة من منظور مختلف, بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة، 1992م.
34_ عمید زنجانی، عباس­علی, «دیدگاه حکومتی در نظریة حسبه»، مجلهحکومت اسلامی، ش 3, بهار 1376.
35_ غروی نایینی، محمد حسین, تنبیه الامة و تنزیه الملة, تهران، بی­نا,1334.
36_ الفارابی، ابونصر محمد,کتاب الملة و نصوص اخری، تحقیق محسن مهدی, بیروت، دارالمشرق، 1968م.
37_ الفراء، القاضی ابی یعلی محمد بن الحسین, الاحکام السلطانیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بی تا.
38_ قادری، حاتم, اندیشه‏هایی دیگر, تهران: بعقه، 1378.
39_ کدیور، محسن, نظریه‏های دولت در فقه شیعه، تهران, نشر نی، 1376.
40_ مجتهد شبستری، محمد, هرمنوتیک، کتاب و سنت، تهران, طرح نو، 1375.
41_ مصباح یزدی، محمد تقی, «تبیین مفهوم مدیریت اسلامی»,نگرشی بر مدیریت در اسلام,تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1372.
42_ مطهری، مرتضی, پیرامون انقلاب اسلامی, قم, صدرا، بی تا.
43_ ملکیان، مصطفی, «روش شناسی در علوم سیاسی»، قسمت دوم، مجلة علوم سیاسی، ش 22، تابستان 1382.
44_ نجفی خوانساری، منیةالطالب, (تقریرات درس نایینی)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1418 ق.
45_ نصار، ناصیف, نحو مجتمع جدید، بیروت، دارالنهار، 1970م.
46_ _____, منطق السلطة: مدخل الی فلسفة الامر, بیروت, دار امواج، 1995م.
47_ هابز، توماس,لویاتان، ترجمة حسین بشیریه، تهران، نشر نی،1380.
48_ واعظی، احمد,  حکومت دینی: تأملی در اندیشة سیاسی اسلام,قم, مرصاد، 1378.
CAPTCHA Image