نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

مقایسه دو تفکر یونانی و اسلامی، به ویژه دیدگاه­های افلاطون و فارابی، تا اندازه­ای، می­تواند عوامل فلسفه­گرایی تمدن غربی و شریعت­گرایی اسلامی را، علی­رغم تأکید مؤسسین این دو اندیشه بر جنبه­های مشترک بسیار نشان دهد. معرفت­شناسی و هستی­شناسی این دو متفکر، به برجسته شدن دانش، در آراء آنها ختم می­شود. دانش در بعد نظری در تفکر افلاطون به فلسفه، و در عرصه عمل، به قانون می­رسد. این قانون در دوره فرمانروایی فیلسوفشاه، قانون طبیعی است و پس از او، فیلسوف، قانون مکتوب خود را به جای می­گذارد، و در این راستا، قانون­گذارانی را نیز تربیت می­کند، اما در آراء فارابی، دانش در بعد نظری به فلسفه و آگاهی از شریعت معطوف می­شود و در عمل نیز به قانون ختم می­شود. قانون در زمان رئیس اول، ناموس آسمانی (شریعت) خواهد بود و در دوران پس از او، فقه،مبنای اداره امور قرار می­گیرد؛ و فقیه نیز، ظاهراً نیازی به فلسفه ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Plato’s Tendency to Philosophy and Farabi’s to Shariah: Dual Choices

نویسنده [English]

  • Ali Ali Hosseini

PhD student in Political Science, University of Tehran

چکیده [English]

The comparison between Greek and Islamic thoughts, in general, and between Plato’s and Farabi’s, in particular, can demonstrate, to some extend, the tendency of the former to philosophy and the latter to Shariah although the founders of these philosophers emphasize their considerable common aspects.
The epistemology and ontology presented by these two thinkers end in prominence of knowledge in their views. In Plato’s thought, knowledge, in terms of theory, results in philosophy whereas in terms of practice, it results in law.
This law constitutes natural law in the reign of the philosopher king and after this period, this is the philosopher who leaves his written law and trains some lawmakers.
In Farabi’s view, however, knowledge, in terms of theory, results in philosophy as well as knowing Shariah whereas, in terms of practice, it ends in law. Law in the First King era constitutes Divine Nomos that is Sharia, after that era, all affairs will be governed in accordance with figh’h (Islamic jurisprudence), and apparently a faghih (Islamic jurisprudent) does not need philosophy

کلیدواژه‌ها [English]

  • epistemology
  • knowledge
  • political philosophy
  • figh’h
  • law
منابع:
1_ اشتراوس، لئو، فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1373- الف.
2_ اشتراوس، لئو، حقوق طبیعی و تاریخ، ترجمه باقر پرهام، تهران: آگاه، 1373- ب.
3_ افلاطون، ته ئه تتوس، ترجمه محمدحسن لطفی، دوره آثار افلاطون ج5 تهران: خوارزمی، 1357.
4_ _____، جمهور، ترجمه فؤاد روحانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1342
5_ _____، قوانین، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی­علیشاه، 1354.
6_ _____، مرد سیاسی، دوره کامل آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، ج 5، تهران: خوارزمی، 1357.
7_ اکرمی، موسی، کیهان شناسی افلاطون، تهران: دشتستان، 1380.
8_ پازارگاد، بهاءالدین، تاریخ فلسفه سیاسی، تهران: انتشارات زوّار، 1348.
9_ پاشا صالح، علی، سرگذشت قانون: مباحثی از تاریخ حقوق دورنمایی از روزگاران پیشین تا امروز، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1348.
10_ خلعتبری، ابوالحسن، حقوق الهی و بشری، تهران: نشر بوعلی، 1353.
11_ داوری، رضا، فلسفه مدنی فارابی، تهران: مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی شورای عالی فرهنگ و هنر، 1354.
12_ دایبر، هانز، مسأله تعلیم فلسفه به اهل مدینه در نظر فارابی، ترجمه شهرام پازوکی، در درآمدی بر چالش آرمان و واقعیت در فلسفه سیاسی فارابی، تهران، کویر، 1382.
13_ دلوکیو، ژرژ، تاریخ فلسفه حقوق، ترجمه جواد واحدی، تهران: نیل، 1336.
14_ _____، فلسفه حقوق، ترجمه جواد واحدی، تهران: نشر میزان، 1380.
15_ سجادی، سید جعفر، سخنی چند پیرامون مدینه فاضله فارابی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، سال 27، شماره 113، بهار 1354.
16_ طباطبایی، سید جواد، درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران: کویر، 1372.
17_ فارابی، ابونصر، المله و نصوص اخری، مقدمه و تحقیق محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق، 1991- الف.
18_ _____، فصول منتزعه، تحقیق و مقدمه فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق، 1991- ب.
19_ _____ ، اندیشه های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه سید جعفر سجادی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1379.
20_ _____ ، کتاب الحروف، تحقیق و تعلیقه محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق، 1990.
21_ _____، الالفاظ المستعملة فی المنطق، تصحیح محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق، 1986، ص 91.
22_ _____، تحصیل السعاده، مقدمه، شرح و تعلیقه علی بوملحم، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1995.
23_ _____، سیاست مدینه، ترجمه و تحشیه سید جعفر سجادی، تهران: انجمن فلسفه ایران، 1358.
24_ فون هایک، فردریش، قانون، قانون­گذاری و آزادی، ترجمه مهشید معیری و موسی غنی­نژاد، تهران: طرح نو، 1380.
25_ کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: سروش و انتشارات علمی فرهنگی، 1368.
26_ کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران: انتشارات کویر و انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران، 1377.
27_ کی نیا، مهدی، کلیات مقدماتی حقوق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1348.
28_ مهدی، محسن، آرمانشهر فارابی در یک نگاه، روزنامه حیات نو، 21/4/80.
29_ موحد، محمدعلی، در هوای حق و عدالت: از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران: کارنامه، 1381.
30_ نتون، یان ریچارد، فارابی و مکتبش، ترجمه گل بابا سعیدی، تهران: نشر نقطه و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1381.
31_ نصر، سید حسین، انسان و طبیعت؛ بحران معنوی انسان متجدد، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1379.
32_ _____، سه حکیم مسلمان، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی کتاب های جیبی، 1352.
33_ _____، نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، تهران: خوارزمی، 1377.
34_ یاسپرس، کارل، افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، 1357.
35_ یگر، ورنر، پایدیا، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، 1376.
36_ Ian Richard Netton, Al-Farabi and his school, surrey, curzon press, 1999.
37_ Julius Moravcsik,Plato and Platonism, London: Blackwell, 2000.
38_ Nicholas P. White,Plato's metaphysical epistemology, in Richard Kraut editor, The Cambridge companion to Plato, London: Cambridge university press, 1992.
CAPTCHA Image