نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری ادیان وعرفان دانشگاه تهران

چکیده

مقالة حاضر، نخست به بررسی نکات عمده جهان­بینی گنوسی­ها درباره دوگانگی روح و جسم و هبوط روح از عالم بالا, و اسارت آن در جسم پرداخته و ضمن اشاره به دیدگاه اورفه ای – فیثاغوری و افلاطون در یونان باستان, و نیز نگرش اسکندرانی، پیشینة این اندیشه­ها را نشان می­دهد. آن­گاه دو مکتب گنوسی، سوری مصری و ایرانی را معرفی کرده , و در بخش دوم, ابیات برجستة قصیدة عینیه, با استفاده از رسائل اخوان­الصفا شرح داده می­شود. و با مقایسة قصیدة عینیه,  با یکی از متون گنوسی، آن را دارای ساختار گنوسی دانسته, و در پایان با تأکید بر نقش اخوان­الصفا در آشنایی حکما و عرفای  مسلمان, با اندیشه­های گنوسی و هرمسی, پیشینة آشنایی تمدن اسلامی با این افکار را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Gnostic Theme in Avicenna’s Ghasideh-ye Einieah

نویسنده [English]

  • Ali Reza Jalali

PhD student in Religion and Mysticism, University of Tehran

چکیده [English]

‏   First, I investigate the Fundamental tenets in gnosticism with regard to dualism of spirit and body and its captivity in the body.  I mention that Orphic–Pythagorean and Platos stance and Alexandrian attitudes testify the history of such thoughts. Also, two Gnostic schools, Syria–Egyptian and Iranian, are introduced.
  In the second part, significant verses of Ghasideh-ye Einieah are explained by the means of Rasail-e Ikhwanalsafa (Epistles of the Brethren of purity), and by comparing Ghasideh-ye Einieah with a Gnostic text, It becomes evident that the Former has a Gnostic theme.
   Finally, by emphasizing the role that Ikhwanalsafa played in Familiarizing Muslim sages and mystic, with Gnostic and Hermetic thought, I demonstrate the history of the introduction of such thoughts to Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Gnostic
  • Dualism of body and spirit
  • Ikhwanalsafa Rasail
  • Einieah Ghasideh
  • The hymn of the pearl
  • Forgetfulness
  • Fall
  • Hermetic
منابع:
1- ابن ابی اصیبعه : احمد بن قاسم، عیون الانبا  و طبقات الاطباء، بیروت، 1377 ق.
2- ابن سینا: الاشارات و التنبیهات، قم،1400.
3- همو، رساله الطیر رسائل، قم، 1400.
4- ابن الندیم: الفهرست: لایپزیک، 2-1871.
5- اخوان الصفا: رسائل، بیروت، 1957.
6- اسماعیل پور، ابوالقاسم , اسطورة آفرینش در آیین مانی، ویراست دوم، 1382.
7- افلاطون: فدروس، چهار ساله ترجمه محمود صناعی، انتشارات علمی و فرهنگی, چاپ سوم، 1362.
8- الیاده , میرچا، آیین گنوسی و مانوی _ ترجمة ابوالقاسم اسماعیل پور، فکر روز، 1373.
9- اقبال , عباس، تصحیح شرح قصیده عینیه ابن­سینا در احوال نفس به زبان فارسی از نویسنده­ای نامعلوم مربوط به  قرن هفتم، مجله دانشکده ادبیات، دانشگاه تهران جلد اول، شماره 4 _ 1334.
10- بهار، مهرداد، ا،اسماعیل پور، ادبیات مانوی، نشر کارنامه،1384.
11- جزائری، سید نعمه الله: شرح عینیه ابن سینا به تصحیح دکتر حسین علی محفوظ، تهران چاپخانه حیدری 1333.
12- خراسانی، شرف الدین، اخوان الصفا دایره المعارف بزرگ اسلامی جلد 7 زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی, چاپ دوم, 1377.
13- خراسانی , شرف الدین، ترانة مروارید، کلک ش 53 مرداد, 1373.
14- راسل , برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری, جلد اول, نشر پرواز، تهران 1365.
15- زرین کوب , عبدالحسین، در قلمرو وجدان، انتشارات سروش, چاپ دوم، 1375.
16- ______، ارزش میراث صوفیه، امیرکبیر، چاپ پنجم، 1362.
17- سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به کوشش هانری کربن و سید حسین نصر،  تهران 1373ش.
18- عطار، شیخ فرید­الدین، منطق­الطیر، به اهتمام سید صادق گوهرین، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم، 1365.
20- فروزانفر، بدیع الزمان، شرح مثنوی معنوی، جز دوم، انتشارات زوار, چاپ ششم 1373.
21- قدیر، س ا، تفکر اسکندارانی و سریانی، ترجمه نصر الله پور جوادی، تاریخ فلسفه در اسلام جلد اول، مرکز نشر دانشگاهی، 1362.
22- القفطی، تاریخ الحکما، قاهره 1326ق.
23- قنواتی، الاب جورج شخانه، مؤلفات ابن­سینا، مصر 1950.
24- گمپرتس، تئودور، متفکران یونانی، ترجمه محمد حسین لطفی جلد اول، انتشارات خوارزمی, چاپ اول, 1375.
25- مجتبایی، فتح ا... ، ابن سینا, دائرةالمعارف بزرگ اسلامی, زیرنظر سید کاظم موسوی بجنوردی، مرکزدائرة­المعارف بزرگ اسلامی, چاپ دوم, ج 4، 1377ش.
26- مهدوی، یحیی، فهرست نسخه­های مصنفات ابن­سینا، تهران 1333ش.
27- نصر، سید حسین، هرمسی و نوشته­های هرمس در جهان اسلامی، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، سال دهم, شماره دوم,  41 13.
28- ورنر، شارل، حکمت.ظ یونان، ترجمه بزرگ نادرزاد، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، 1373.
29- الیعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت 1379ق.
30- Festugiere, A.J, Le revelation d, Hermes Trismegiste4 vols, Paris, 1953.
31- Haardt Robert, Gnosis – Leiden, 1971.
32- Jonas, Hans, the Gnostic Religion: the Message of the Alien god and the Beginnings of Christianity, Second edition, Boston, 1963.
33- Perkins, Pheme, Gnosticism as a Christian Heresy, In Encyclopedia of Religion, M.Eliade, Macmillan, Publishing Co 1987, Vol. 5.
34- Scott, E. F, Gnosticism, In Encyclopedia of Religion and Ethics, Ed, James Hastings, New York, 1908.
35- Tardieu, M: "Sabine’s Coraniques ET sabiens de Harran" JA, 1986, Vol، CCLXXIV.
CAPTCHA Image