نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا اکبریان ¹
• حسین زمانی‌ها ²

¹ دانشیار فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

نظریه مثل افلاطونی بخشی از نظریه جامع وی در باب معرفت است. نظریه معرفت افلاطون بر سه رکن اصلی استوار است:1- وجود مثل به‌عنوان ذوات عینی و حقایق معقول؛ 2- وجود پیشین نفس (قدم نفس) به‌عنوان حقیقتی معقول و از سنخ مثل؛ 3- علم پیشین نفس به این حقایق معقول. این نظریه مستلزم وجود شکافی غیر قابل توجیه بین حقایق معقول و امور محسوس است, شکافی که افلاطون خود در آثارش نتوانست به نحوی قابل قبول آن را بر طرف نماید و حتی پس از افلاطون نیز فیلسوفان بعدی از جمله ارسطو در رفع این شکاف دچار مشکل شدند.
ملاصدرا اولین فیلسوفی است که بر اساس اصل تشکیک وجود توانست تا شکاف افلاطونی بین حقایق معقول و امور محسوس را از میان بردارد. وی هر چند در آثار خود به وجود عقول عرضی که مادون عقول طولی و مافوق عالم مادی می‌باشند اشاره کرده و بر وجود این عقول براهینی نیز اقامه می­کند, اما به هیچ وجه نباید ادعا کرد که وی نظریه مثل افلاطونی را پذیرفته است. زیرا نظریه مثل به‌عنوان بخشی از نظریه معرفت افلاطون دارای لوازم و پیش‌فرض‌هایی است که ملاصدرا به هیچ وجه در فلسفه خود این لوازم و پیش‌فرض‌ها را نمی­پذیرد. از جمله این لوازم می­توان به قدم نفس و علم پیشین نفس به حقایق معقول اشاره کرد. از نظر ملاصدرا نفس انسانی امری جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء است. که بر اثر حرکت جوهری در سیر تکاملی خود می‌تواند به مرتبه حقایق معقول نایل شده و به آن حقایق علم پیدا کند. بنابراین از نظر ملاصدرا و برخلاف افلاطون معرفت از سنخ تأسیس است و نه تذکر.

کلیدواژه‌ها

• مثل
• معرفت
• نفس
• معقول
• محسوس

عنوان مقاله [English]

An Inquiry and Analysis concerning theTheory of Forms and Its Place In Plato’s and Mulla Sadra’s Point of View

نویسندگان [English]

• Reza Akbarian ¹
• Hossain Zamaniha ²

¹ Associate Professor of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Tarbiat Modares University

² PhD student in philosophy at Tarbiat Modares University.

چکیده [English]

Plato’s Theory of forms is one of the most controversial philosophical theories. With this theory Plato tries to establish a rigid and solid basis for intellectual knowledge. But his theory leads to an implausible gap and separation between the intelligible and sensible worlds. Aristotle, as the first critic of Plato’s theory, disagrees with different aspects of his theory, especially the separation it leads to.
Mulla Sadra in the history of philosophy is the first philosopher who could remove the separation and gap between the sensible and intelligible world. According to his philosophical bases, the intelligible and sensible entities are two levels of one reality which is the reality of existence. He also denies the Platonic theory of preexistence of human soul. Hence, unlike Plato, he interprets human knowledge as a kind of establishment not remembrance

کلیدواژه‌ها [English]

• Ideas
• Knowledge
• Soul
• Intelligible
• Sensible