نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار مؤسّسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران
چکیده
یکی از برجسته‌های حکمی و فلسفی در تعلیقات فارابی و ابن‌سینا تعلیقی است با آغازة «الوقوف على حقائق الأشیاء لیس فی قدرة البشر»، که در آن سخن از محدودیّت‌های معرفت بشری و پیامدهای آن در چارچوب نگاه انسان آن روزگار به جهان بیرون از خود می‌رود. در این مقاله به بررسی نگاه ویژه و روشنگرانه‌ای می‌پردازیم که این دو فیلسوف بزرگ در کتاب تعلیقات به مسئلة «حقیقت» و پیوند آن با معنای «حکمت» داشته‌اند. استنباط نگارنده از آموزه‌های تعلیقات این است که چون هیچ انسانی نمی‌تواند «حقیقت» را با علم حصولی و بی ابهام و اجمال بشناسد و هر انسانی شاید تنها با روزنه‌ای از علم حضوری و در حدّ مختصّات وجودی خود بدان راه یابد، باید تعریف تازه‌ای از «حکمت» به دست داد که برازندة انسان باشد؛ در غیر این صورت آنچه در اندازة انسان است «حکمت دوستی» است نه «حکمت». با این تفسیر، سعادت و کمال انسان را نیز دیگر نمی‌توان در رسیدن به حقیقت دانست؛ چه چنین رسیدنی نه معقول است و نه ممکن.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Ta‘līqāts of Fārābī and Ibn Sīnā and Rethinking the Concepts of "Truth" and "Sophia
نویسنده [English]
- Seyed Hossein Mousavian
Assistant Professor of the Research Institute of Iranian Wisdom and Philosophy
چکیده [English]
One of the most prominent philosophical issues in the books Ta‘līqāts by Fārābī and Ibn Sīnā is discussed in a chapter beginning with the title «understanding the truth of the things is not in man's capacity». In this chapter they examine the limits of human knowledge on his restricted view of the world.
In this paper, I will discuss the special view through which those two great philosophers considered the issue of truth and its connection with the meaning of Sophia (Hikmat). This author's understanding of the ideas discussed in the treatises Ta‘līqāts is that man cannot recognize clearly truth of things by means of indirect knowledge and that every human being can only penetrate into it by means of direct knowledge, i.e., knowledge by presence, according to his possibilities. Thus, a new definition of Sophia is required which would be suitable to his abilities. Otherwise, what is in man's capacity as a man is love of Sophia (Philosophia) not Sophia itself. According to this view, man's happiness and perfection is no longer considered as to reach the truth. The reason for this is that such a reading is neither justifiable nor possible.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ta‘līqāt
- Truth
- Sophia (Hikmat)
- Happiness
- Perfection
منابع
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الهیّات دانشنامة علائی، با مقدّمه و حواشی و تصحیح دکتر محمّد معین، تهران، انتشارات انجمن آثار ملّی، 1331.
- ـــــــ ، التعلیقات، تصحیح و تحقیق سیّد حسین موسویان، تهران، مؤسّسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، آمادة چاپ، 1388.
- ـــــــ ، «رسالة أقسام الحکمة»، تحلیل، تحقیق و تصحیح محسن کدیور در: جاویدان خرد، زمستان 1387.
- ـــــــ ، الشفاء، المنطق، المدخل، مراجعة الدکتور إبراهیم مدکور، تحقیق الأب قنواتى ومحمود الخضیرى وفؤاد الأهوانى، القاهرة، نشر وزارة المعارف العمومیّة، 1371 ق. (قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشىّ النجفىّ، 1405 ق).
- ـــــــ ، «عیون الحکمة»، در: رسائل الشیخ الرئیس، قم، انتشارات بیدار، 1400 ق.
- ابن فارس بن زکریّا، أبوالحسین أحمد، معجم مقاییس اللغة، به تحقیق و ضبط عبدالسلام محمّد هارون، قم، مکتب الإعلام الإسلامیّ، 1404 ق.
- الداماد، میر محمّدباقر، «التقدیسات»، در: مصنّفات میرداماد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381.
- الشیرازىّ، صدرالدین،الحکمة المتعالیة، بیروت، دار إحیاء التراث العربىّ، 1981 م.
- الفارابىّ، أبونصر، التعلیقات، تصحیح و تحقیق سیّد حسین موسویان، تهران، مؤسّسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، آمادة چاپ، 1388.
- ـــــــ ،فصولٌ منتزعة، حقّقه وقدّم له وعلّق علیه الدکتور فوزى مترى نجّار، بی‌جا، انتشارات الزهراء، 1405 ق.
- القونوىّ، صدرالدین، «الرسالة المفصحة عن منتهی الأفکار وسبب اختلاف الأمم والموضحة سرّ الاهتداء إلی الطریق الأشرف الأتمّ»، در: نصیرالدین الطوسىّ،أجوبة المسائل النصیریّة، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1383.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله