نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم ، قم، ایران.

چکیده

آیا زن انسان برتر است یا مرد؟ این پرسش در آراء فمینیستی پاسخ‌های مختلفی دارد. برخی از فمینیست‌ها ملاک برتری زن یا مرد را در تمایزات جنسی و طبیعی آن‌ها جستجو کرده و نفس بهره‌گیری از اندام تولید مثل خاص یا قوای جسمانی و ... را دلیل برتری یک جسم بر دیگری محسوب می‌کنند و برخی دیگر این ملاک را در تمایزات جنسیتی، اجتماعی و برساختی آن‌ها کاویده و حضور در سپهر اجتماعی و به کارگیری ابزار تولید فرهنگ و ... را عامل برتری می‌شمارند. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی، پاسخ این پرسش را از مبانی حکمت صدرایی استنباط می‌کند. بر اساس این مبانی هر دو گرایش فمینیستی غیرقابل‌قبول است. انسان برتر انسانی است که در کمالات وجودی سعه بیشتری دارد و این سعه، با فعلیت مراتب عقل عملی و نظری محقق می‌شود. تمایز جنسی میان زن و مرد، به‌خودی‌خود موجب فعلیت این مراتب یا مانع از تحقق آن‌ها نمی‌شود چنانچه تمایزات جنسیتی نیز تنها اگر مورد تائید عقل نظری و عملی باشند موجب برتری فرد انسان می‌گردد. ملاصدرا در کتب مختلف خود اظهارات فراوانی در خصوص شخصیت زن نیز دارد که به باور این تحقیق هیچ‌یک منافات با نتیجه مذکور نداشته و صراحتی در فرودست محسوب کردن زن ازآن‌جهت که زن است ندارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Superior Sex from Mulla Sadra's Perspective

نویسنده [English]

  • Mahdi Shajarian

PhD in Islamic Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.

چکیده [English]

 English Which man and woman are superior to humans? This question has different answers on feminist ideas and each feminist has responded in some way. Some feminists seek the criterion of male or female superiority in their sexual and natural differentiation and others see this criterion in their gender, social and behavioral differentiation. This research uses a descriptive-analytical method to answer this question by the principles of Transcendent Philosophy and researches about it. Based on these principles, both feminist tendencies are unacceptable. The superior human is a human being who is far greater in being and this greatness is created by the realization of the stages of practical and theoretical reason. A more perfect human being is a human being who has more intellect. Sexual differentiation between men and women does not in itself create or hinder this stages and gender differentiation can only lead to human excellence if it is endorsed by theoretical and practical reason. In his various books, Mulla Sadra also has many words about the female character but this study does not believe any of them contradict this result and none of these words definitively defines a woman as being a second sex and in her opinion, a woman is not the second sex.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • woman
  • sex
  • gender
  • Feminism
  • Transcendent Philosophy

- فارسی:

بیسلی، کریس (1385)، چیستی فمینیسم، محمدرضا زمردی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
جوادی آملی، عبدالله (1386الف)، حکمت عبادات، به کوشش حسین شفیعی، چاپ پانزدهم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386ب)، سرچشمه اندیشه، به کوشش عباس رحیمیان، چاپ پنجم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388)، رحیق مختوم، به کوشش حمید پارسانیا، چاپ سوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389)، فلسفه حقوق بشر، چاپ ششم، قم: اسراء.
دلفی، کریستین (1385)، «بازاندیشی در مفاهیم جنس و جنسیت»، شهلا اعزازی و مریم خراسانی، فمینیسم و دیدگاه‌ها، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، صص160-183.
دوبووار، سیمون (1385)، جنس دوم، قاسم صنعوی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات توس.
سروش، عبدالکریم (1377)، قبض و بسط تئوریک شریعت، چاپ ششم، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
عبودیت، عبدالرسول (1389)، خطوط کلی حکمت متعالیه، تهران: سمت.
مشیرزاده، حمیرا (1385)، از جنبش تا نظریه اجتماعی، تهران: نشر پژوهش شیرازه.
مطهری، مرتضی (1380)، اصول فلسفه و روش رئالیسم (مجموعه آثار ج 6)، چاپ پنجم، تهران: صدرا.
ملاصدرا (1387)،  سه رساله فلسفی، چاپ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
هام، مگی و سارا گمبل (1382)، فرهنگ نظریه‌های فمینیستی، فیروزه مهاجر و فرخ قره داغی و نوشین احمدی خراسانی، تهران: توسعه.

2- عربی:

ابن‌سینا (1404ق)، الشفاء (الالهیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى.
راغب اصفهانی، حسین (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن‏، عدنان داودی، دمشق: دار القلم- الدار الشامیة.
طوسی، خواجه‌نصیرالدین (1381)، اساس الاقتباس، مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
علامه طباطبایی (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
علامه طباطبایی، (1999م)، الرسائل التوحیدیه، بیروت: موسسه النعمان.  
مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ملاصدرا (1302ق)،  مجموعة الرسائل التسعة، قم: مکتبه المصطفوی.
ملاصدرا (1354)،  المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا (1360)،  اسرار الآیات، تحقیق خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه اسلامی.
ملاصدرا (1360)،  الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چاپ دوم، بی‌جا: مرکز نشر دانشگاهى.
ملاصدرا (1363)،  مفاتیح الغیب‏، نوری علی، تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا (1366)،  تفسیر القرآن الکریم‏، چاپ دوم، قم: بیدار.
ملاصدرا (1981م)، ‏الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
 

3- لاتین:

Burr, Vivien (2002). Gender and Social Psychology, New York: Routledge.
Heywood, Andrew (2017). Political ideologies: an introduction, Sixth edition, London: Palgrave.
Reed, Evelyn (1975). Woman's Evolution from Matriarchal Clan to Patriarchal Family, New York: Pathfinder Press.
Reed, Evelyn (1978). Sexism and Science, New York: Pathfinder Press.
Tong, Rosemarie (2009). Feminism Thought, United States: West view Press.
Gheaus, Anca (2012). “Gender Justice”, Journal of Ethic & Social Philosophy, Vol.  6, No. 1, pp. 1-24.
Kapur, Ratna (2007). “Challenging the Liberal Subject Law and Gender Justice in South Asia”, in Maitrayee Mukhopadhyay and Navsharan Singh, Gender Justice, Citizenship and Development, Canada: International Development Research Centre.
Ortner, Sherry (1972). “Is Female to Male as Nature Is to Culture?”, Feminist Studies, Vol. 1, No. 2, pp. 5-31.
CAPTCHA Image