نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران
چکیده
بخش اول از نخستین خطبۀ نهج البلاغه، بیانی برهانی در توصیف و تبیین مراتب دین، معرفت، اخلاص و توحید باری تعالی است. امیر‌المومنین علیه السلام در عبارت «کمال معرفته التصدیق به» از این خطبه، به بیان رابطۀ معرفت باری تعالی با تصدیق او می پردازد.
پژوهش جاری در صدد است تا با روی آورد تحلیلی - منطقی و ابزارهای مخلتف آن، چگونگی ارتباط و انسجام «معرفت باری تعالی» با «تصدیق او» در گزارۀ مذکور از نهج البلاغه را توصیف و تبیین نماید. ره‌آورد تحلیل این گزاره، نشان از تشکیک‌پذیری معرفت، و عینیت - و نه صرفاً استلزام - «کمال معرفت تصوری» با «معرفت تصدیقی» باری تعالی دارد. امکان عینیت دو نوع معرفت تصوری و تصدیقی، تنها در بستر مبانی معرفت شناختی حکمت متعالیه قابل ارائه و تقریری صحیح است. گزاره مذکور از نهج البلاغه، همچنین قابلیت تبدیل به گونه‌ای از برهان وجودی بر اثبات باری تعالی را دارا است. نقد «خلط مفهوم و مصداق» و «عدم امکان راهیابی از معرفت تصوری به معرفت تصدیقی» بر این گزاره و دیگر براهین وجودی نیز، مردود بوده و سعی می‌گردد تا پاسخی صحیح برای آن ارائه گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Relationship between "Conceptual Knowledge" and "Assertive Knowledge" of the Almighty God, in Light of the Analysis of the Statement "Kamalo Ma'refatohu Al Tasdiqo Bih (Knowing Him Perfectly Means Confirming Him)
نویسنده [English]
- Mohammad Hossein vafaiyan
Ph.D. Candidate, University of Tehran, Faculty of Divinity and Islamic Sciences, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The first part of the first sermon of Nahjul Balagha is a discursive proposition of description and explanation of different levels of faith, knowledge, purity and unity of the Almighty God. In the statement "Kamalo Ma'refatehi Al-Tasdiqo bih" (Knowing Him perfectly means confirming Him) in this sermon, Imam Ali (PBUH) talks about the relationship between knowing the Almighty and confirming him.
Adopting a logico-analytical approach and its various tools, this study aims to describe and explain how "Knowledge of the Almighty God" and "His confirmation" in the above mentioned statement are related and integrated. The result of the analysis of this proposition suggests the disputability of knowledge, and identification – not just entailment – of "conceptual knowledge" with” assertive knowledge" of the Almighty God. The possibility of the identicality the two types of knowledge – conceptual and assertive – could only be presented in the context of epistemological principles of transcendental philosophy, which is a true account. The above-mentioned statement in Nahjul Balagha could also be turned into a kind of existential proof for proving the Almighty God. The criticisms of "the confusion of concept and instance" and "the impossibility of obtaining assertive knowledge through conceptual knowledge" leveled against this proposition and other existential proofs are refuted and appropriates explanations are provided in this regard.
کلیدواژه‌ها [English]
- Conceptual Knowledge
- Assertive Knowledge
- Nahjul Balagha
- Existential Proof
الف- فارسی
- پارسانیا، حمید؛ «بررسی برهان وجودی آنسلم»، روش‌شناسی علوم انسانی، 1379، شماره 23.
- جوادی آملی، عبدالله؛ رحیق مختوم، قم، نشر اسراء، 1386.
- ___________ ؛ تبیین براهین اثبات خدا، قم، نشر اسراء، 1392.
- طوسی، خواجه نصیرالدین؛ اساس الاقتباس، تهران، نشر دانشگاه تهران، 1361.
- عبدی، توحید؛ «برهان وجودی آنسلم برای اثبات وجود خدا»، قبسات، 1385، شماره 41.
- فرامرز قراملکی، احد؛ روش شناسی مطالعات دینی، مشهد، نشر دانشگاه اسلامی رضوی، 1392.
- کانت، ایمانوئل؛ سنجش خرد ناب، تهران، نشر امیرکبیر، 1362.
- واعظی، حسن؛ بررسی تحلیلی برهان وجودی آنسلم، پژوهش‌نامه علوم انسانی، 1382، شماره 29 و 30.
- ابن‌سینا، شیخ الرئیس؛ المباحثات، قم، نشر بیدار، 1371.
- ____________ ؛ الشفاء (الهیات، منطق)، قم، نشر کتابخانه آیت الله مرعشی (ره)، 1404(ب) ه.ق.
- ____________ ؛ التعلیقات، بیروت، مکتبه الاعلام الاسلامی، 1404(الف) ه.ق.
- ابن ابی الحدید، عبدالحمید؛ شرح نهج البلاغه، قم، نشر کتابخانه آیت الله مرعشی (ره)، 1404ه.ق.
- ابن فارس، احمد؛ مقاییس اللغه، جلد ۵، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1422ه.ق.
- بحرانی، ابن میثم؛ شرح نهج البلاغه، جلد ۱، بی‌جا، دفتر نشر کتب، 1362.
- بهمنیار، ابن مرزبان؛ التحصیل، تهران، نشر دانشگاه تهران، 1375.
- تهانوی، محمد علی؛ کشاف اصطلاحات الفنون، جلد ۲، بیروت، مکتبه لبنان الناشرون، 1996م.
- جرجانی، میرسیدشریف؛ کتاب التعریفات، تهران، نشر ناسر خسرو، 1370.
- حلّی، حسن بن یوسف؛ الجوهر النضید، قم، نشر بیدار، 1371.
- خراسانی، محمدتقی تقوی؛ مفتاح السعاده فی شرح نهج البلاغه، جلد ۱، تهران، مکتبه المصطفوی، بی‌تا.
- خوئی، میرزا حبیب الله؛ منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، جلد ۱، تهران، نشر مکتبه الاسلامیه، 1400ه.ق.
- زمخشری، محمود بن عمر؛ اساس البلاغه، بیروت، دارالصادر، 1979م.
- سبزواری، ملاهادی؛ اسرار الحکم، قم، نشر مطبوعات دینی، 1383.
- سهروردی، شهاب الدین؛ مجموعه مصنفات، جلد ۱، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1375.
- صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم؛ الشواهد الربوبیه، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، 1360ه.ق.
- _________________؛ الحکمه المتعالیه، جلد‌های ۱ و ۲و 3 و 6، بیروت، دارالاحیاء التراث، 1981م.
- _________________؛ ایقاظ النائمین، بی‌جا، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، بی‌تا (الف).
- _________________؛ حاشیه بر الهیات شفاء، قم، نشر بیدار، بی‌تا (ب).
- _________________؛ شرح اصول کافی، جلد ۴، تهران، نشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383.
- _________________؛ المبداء و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، 1354.
- طبرسی، احمد بن علی؛ الاحتجاج، جلد ۱، مشهد، نشر مرتضی، 1403ه.ق.
- طوسی، خواجه نصیرالدین؛ شرح الاشارات و التنبیهات، جلد ۳، قم، نشر البلاغه، 1375ه.ق.
- طوسی، محمد بن الحسن؛ امالی شیخ طوسی، قم، نشر دارالثقافه، 1414ه.ق.
- عسکری، ابن هلال؛ الفروق اللغویه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1426ه.ق.
- فارابی، ابونصر؛ المنطقیات، جلد ۱ و 3، قم، نشرکتابخانه آیت الله مرعشی (ره)، 1408ه.ق.
- _______ ؛ الاعمال الفلسفیه، بیروت، نشر المناهل، 1413ه.ق.
- فراهیدی، خلیل ابن احمد؛ کتاب العین، جلد ۵، قم، نشر هجرت، 1409ه.ق.
- غزالی، ابوحامد؛ تهافت الفلاسفه، تهران، نشر شمس تبریزی، 1382.
- قزوینی، ملاخلیل بن غازی؛ الشافی فی شرح الکافی، جلد ۲، قم، دارالحدیث، 1429ه.ق.
- قطب الدین شیرازی، شرح حکمه الاشراق، تهران، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1383.
- کلینی، محمد بن یعقوب؛ اصول کافی، جلد ۱، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1407ه.ق.
- مازندرانی، ملاصالح؛ شرح الکافی، جلد ۲، تهران، نشر مکتبه الاسلامیه، 1382.
- مدرس وحید احمد؛ شرح نهج البلاغه، جلد ۲، بی‌جا، بی‌نا، 1358.
- مجلسی، محمد باقر؛ بحار الانوار، جلد ۴ و ۱۱، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1414ه.ق.
- میرداماد، محمدباقر؛ مصنفات میرداماد، تهران، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381.
- نواب لاهیجی، میرزا محمد باقر؛ شرح نهج البلاغه، تهران، اخوان کتابچی، بی‌تا.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله