نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه مفید، قم، ایران.

2 استادیار دپارتمان فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

فلسفه اولی احکام کلی هستی را به روش عقلی مطالعه می‌کند و به تعبیری هستی‌شناسی عقلی است. از سوی دیگر، با مطالعه‌ای نه‌چندان گسترده و عمیق می‌توان به این حقیقت دست یافت که بخش قابل توجهی از آموزه‌های نهفته در قرآن و حدیث به معرفی هستی مربوط می‌شود و می‌توان این بخش از دین را هستی‌شناسی دینی نامید. این وضعیت نقطه‌های مشترکی را میان دین و فلسفه ایجاد می‌کند. پرسش این است که فیلسوفان مسلمان با این بخش از معارف دین چه مواجهه‌ای دارند. پاسخ این پرسش، تلاش برای ایجاد رابطه‌ای دوسویه میان اندیشه‌های فلسفی و آموزه‌های دینی است. در این نوشتار، واکنش‌های نظری درباره چگونگی بهره‌گیری فلسفه از معارف نظری دین بررسی و با استناد به چندین نمونه نشان داده می‌شود که معارف نظری دین در غیر مقام داوری و قضاوت، نه‌تنها ظرفیت به‌کارگیری را دارند، بلکه کم و بیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Theoretical Responses to the Philosopher's Use of Religious Texts

نویسندگان [English]

  • Hojjat Mangenehchi 1
  • Mohammad Sadeq Kamelan Najar 2

1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Mofid University, Qom, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Philosophy, Mofid University, Qom, Iran.

چکیده [English]

Philosophy studies the properties of being in a rational way, this is referred to as rational ontology. Religion on the other hand, one can clearly see with a basic review of Qur'an and hadith that part of their discourse relates to being and the universe and as such this is referred to as religious ontology.
We find that religion and philosophy share a common discourse (i.e. ontology), the question then arises, how did Islamic Philosophers deal with this aspect of religious thought?
To answer this question, I tried to make a reciprocal relationship between philosophical and religious thought. In this paper, I will bring evidence of religious concepts that are discussed philosophically, and I'll show that except for «the state of judgment», more or less religious thoughts are used in philosophy.
Philosophy studies the properties of being in a rational way, this is referred to as rational ontology. Religion on the other hand, one can clearly see with a basic review of Qur'an and hadith that part of their discourse relates to being and the universe and as such this is referred to as religious ontology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy
  • Texts of Religion
  • Verses and Hadiths
  • Intellect
  • Context of Discovery
  • Context of Justification
ـ جوادی آملی، عبدالله (1383)، دین‌شناسی، چاپ سوم، قم: مرکز نشر إسراء.
ـ عاشورپور چمندانی، ریحانه (1392)، تحلیل و تبیین روش‌شناسی صدرالمتألهین در استفاده از آیات و روایات، چاپ اول، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـ عبودیت، عبدالرسول (1382)، «آیا فلسفه اسلامی داریم؟»، فصل‌نامه علمی پژوهشی معرفت فلسفی، شماره 1 و 2، صص27ـ42.
ـ عبودیت، عبدالرسول (1392)، درآمدی به نظام حکمت صدرائی، چاپ ششم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
ـ قدردان قراملکی، محمدحسن (1394)، خدا در حکمت و شریعت، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ کرجی، علی (1394)، شواهد قرآنی برخی مضامین حکمت متعالیه، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ـ میناگر، غلامرضا (1392)، روش‌شناسی صدرالمتألهین، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ نصر، سید حسین، لیمن، الیور، (1383)، تاریخ فلسفه اسلامی، ج1، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.

ب- منابع عربی

ـ قرآن کریم، مترجم: فولادوند، محمد مهدى (1415)، چاپ اول، تهران: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
ـ ابن بایویه، محمد بن‌علی (1398ق)، التوحید، الطبعه الاولی، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
ـ الرضی، السید الشریف (1417)، نهج‌البلاغه، الطبعه الخامسه، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
ـ سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج4، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ شبر، سید عبدالله (1424)، حق الیقین فی معرفه أصول الدین، چاپ دوم، قم: أنوار الهدى.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1419)، المظاهر الالهیه، الطبعه الثانیه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1422)، شرح الهدایه الأثیریه، الطبعه الاولی، بی‌جا: مؤسسه التاریخ العربی.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1385)، أسرار الآیات، چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات حکمت.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1981)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، الطبعه الثالثه، بیروت: دار إحیاء التراث.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1363)، مفاتیح الغیب، صححه و قدم له محمد خواجوی، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق: محمد خواجوی، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1391)، الشواهد الربوبیه، چاپ دوم، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1422)، المبدأ و المعاد، قدمه و صححه السید جلال‌الدین الآشتیانی، الطبعه الثالثه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ـ علامه حلی (1422)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق و تعلیق: حسن حسن‌زاده الآملی، الطبعه التاسعه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
ـ علامه حلى (1365)، الباب الحادی عشر، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى.
ـ علامه حلى (1982)، نهج الحق و کشف الصدق، چاپ اول، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
ـ کلینى، محمد بن‌یعقوب (1407)، الکافی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ـ لاهیجی (1376)، شرح رساله المشاعر، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
CAPTCHA Image