نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حجت منگنه چی

دکتری فلسفه و کلام اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

رابطة خداوند با جهان و موجودات آن، رابطة ایجادی بوده و او فاعل و خالق نظام امکانی است. در تبیین چگونگی این فاعلیت، میان مشهور متکلمان و فیلسوفان اختلاف‌نظر کلی وجود دارد. در این میان، اختلاف‌نظر دیگری نیز مشاهده می‌شود که در یک سوی آن دیدگاه فیلسوفان و در سوی دیگرش برخی آیات و شماری از روایات قرار گرفته است که ناسازگاری را نشان می‌دهد، زیرا برخلاف نظر فیلسوفان که علم خداوند را یگانه منشأ صدور فعل می‌دانند، در قرآن به صورت پراکنده و در شماری از روایات به روشنی به این معنا توجه شده است که ایجاد موجودات به طی شدن مراتب و مراحلی بستگی دارد. مسئله این است که چگونه می‌توان این کثرت را (اگر خارجی باشد) با اصول عقلی ناظر به مرتبة خاص وجود خداوند سازگار دانست؟ در این نوشتار کوشیدم تا نشان دهم یافته‌های فلسفی، به ضمیمة برخی آموزه‌های دینی، این ناسازگاری را برطرف می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• فاعلیت خداوند
• اقسام فاعل
• قرآن
• روایات
• اصول عقلی
• شواهد نقلی

عنوان مقاله [English]

Semantics of God’s Activity in the Light of Philosophical Approach and Religious Knowledge

نویسنده [English]

• hojjat mangenehchi

PhD in Philosophy and Islamic Theology, Department of Philosophy, Mofid University, Qom, Iran.

چکیده [English]

God’s relation to the world and its creatures has been a creative relationship, and He is agent and creator of possibility system. To explain how this activity is, popular theologians and philosophers have general disagreement over it. In the meantime, the other difference of opinion is seen too, that from one side we have philosophers’ views, and from the other side we face with some verses and traditions that show incompatibility; because contrary to the philosophers’ views that know God’s knowledge the only source of occurring action, in the Holy Quran sporadically, and in some traditions clearly have been regarded to this meaning that creating the creatures depends on passing steps and levels. The problem is that how can this multiplicity (if external) be compatible with rational principles manifesting special rank of God’s existence? In this writing we try to show that philosophical findings along with some religious teachings, eliminate this incompatibility.

کلیدواژه‌ها [English]

• God’s Activity
• Types of Agent
• Holy Quran
• Traditions
• Rational Principles
• Narrative Evidence