نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید علی اکبر هاشمی کروئی

پژوهشگر هسته عدالت پژوهی، مرکز پژوهشی مبنا، قم، ایران.

چکیده

در این مقاله از طریق پژوهش در چیستی معنای عدل الهی مسئله «حق بشر بر خدا» بررسی شده است. بحث از حق بشر بر خدا لازمة پذیرش عدل به معنای «دادن حق هر کس به وی» به منزله معنای عدل الهی است. پرسش اصلی این است که کدام معنا از عدل را می‌توان به خداوند نسبت داد؟ با توجه به اینکه عدل الهی در سه حوزة تکوین، تشریع و جزا مطرح است، آن معنا از عدل که این سه حوزه را پوشش می‌دهد «دادن حق هر کس به وی» است. تصور حق داشتن غیرِ خدا بر خدا آنگاه که مثبِت این حق خود خدا باشد مشکلی ندارد. عدل اخلاقی آن معنا از عدل است که جای نسبت دادن آن به خداوند در آثار متفکران به‌ویژه فیلسوفانِ ما، خالی است. از بین معانی عدل از نظر شهید مطهری اتفاقاً آن معنایی که تردیدآمیز است همان است که ایشان آن را تنها معنای مناسب عدل برای نسبت دادن به خدا می‌دانند: عدل تکوینی یا فلسفی. افزون بر این‌که طرح بحث عدالت در مقام تکوین که هنوز موجودی خلق نشده است، تردیدآمیز است؛ این معنا از عدل نه عدل جزایی و تشریعی را پوشش می‌دهد و نه تبیین مناسبی برای آیات و روایاتی است که عدل را در همة افعال به خدا نسبت می‌دهند و وی را از هر ظلمی تنزیه می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

• عدل الهی
• عدل تشریعی
• عدل جزایی
• عدل تکوینی
• عدل اخلاقی
• حق بشر بر خدا

عنوان مقاله [English]

Divine justice and human rights Investigating the relationship between the meaning of God's justice and the issue of human rights with the analysis of Master Motahhari's point of view

نویسنده [English]

• sayyed aliakbar hashemi karoii

Researcher at Justice Research Center, Mabna Research Center, Qom, Iran.

چکیده [English]

In the present article, through research on what is the meaning of divine justice, we examined the issue of human rights over God. The discussion of human right to God requires the acceptance of justice in the sense of "giving everyone the right to it" as the meaning of divine justice. The main question of this research is which meaning or meanings of justice can and should be attributed to God? Given that, according to the famous divine justice, there are three areas of creation, legislation and punishment, the meaning of justice that covers these three areas is "giving everyone the right". There is no problem in imagining the right of non-God to God when this right of God himself is positive. Moral justice is the meaning of justice that has no place in attributing it to God in the works of thinkers, especially our philosophers. Among the meanings of justice according to Shahid Motahhari, the meaning that is doubtful is the one that he considers to be the only appropriate meaning of justice to be attributed to God: formative or philosophical justice. Moreover, the design of the discussion of justice in the position of creation, which has not yet been created, is questionable; this meaning of justice does not cover criminal and legislative justice, nor is it a suitable explanation for the verses and hadiths that attribute justice to God in all actions and purify him from any oppression.

کلیدواژه‌ها [English]

• Divine justice
• Legislative justice
• Criminal justice
• Developmental justice
• Moral justice
• Human right to God