نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.

چکیده

چکیده: اعمال ارادی انسان، موضوع حکمت عملی هستند که قسمی از موجودات حقیقی و واقعی به شمار می‌روند. اعمال ارادی به عنوان موجوداتی حقیقی، انسان را به کمال واقعی می‌رسانند. برای شناخت این اعمال باید از روشی استفاده شود که کاشف از واقعیت باشد و آنها را همان گونه که در خارج محقق می‌شوند به انسان بشناساند. برهان تنها روشی است که علم حصولی از واقعیات را همان گونه که هستند در اختیار انسان قرار می‌دهد. از سوی دیگر، اگر علم حصولی که منشأ اعمال ارادی انسان است حقیقی و مطابق با واقع باشد و به اصطلاح برهانی باشد، همان گونه که در ذهن است امکان تحقق در خارج را خواهد داشت و بعد از تحقق در خارج آثار واقعی و حقیقی مورد انتظار را از خود بروز خواهد داد. بنابر این در حکمت عملی و هر علمی که مربوط به اعمال ارادی انسان است، باید از روش برهانی بهره جست.
برای تأیید این مطلب می‌توان درآثار فارابی و ابن سینا شواهد زیادی یافت که در آنها به برهانی بودن حکمت عملی اشاره شده است. با تأیید برهانی بودن حکمت عملی، پژوهش‌ها پیرامون افعال ارادی انسان (علوم انسانی رایج) را می‌توان به بهره گیری از روش برهانی سوق داد و انتظار داشت تا محققان به نتایج واقعی و نفس الامری در این حوزه دست یابند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evidence for the proof of practical philosophy according to Farabi and Ibn Sina

نویسندگان [English]

  • Hesamaldin Sharifi
  • Mansure Baradaran Mozafari

Ph.D. in Islamic Philosophy, Bagher Al-Oloum University, Qom, Iran

چکیده [English]

Man's voluntary actions are the subject of practical philosophy, which is considered to be a part of real beings. Voluntary actions, as real beings, bring man to true perfection. In order to know these actions, a method must be used that reveals the reality and introduces them to human beings as they are realized abroad. Argument is the only way to provide man with the knowledge of the facts as they are. On the other hand, if the acquired knowledge which is the source of man's voluntary actions is real and in accordance with reality and is so-called proof, it will have the possibility of realization outside as it is in the mind, and after the realization outside the real and expected real effects Will update itself. Therefore, in practical philosophy and any science that is related to human voluntary actions, the method of argument must be used.
To confirm this, one can find a lot of evidence in the works of Farabi and Ibn Sina, in which the argumentative nature of practical philosophy is mentioned. By confirming the argumentative nature of practical wisdom, research on human voluntary actions (common humanities) can lead to the use of argumentative method and expect researchers to achieve real results and the essence of the matter in this area

کلیدواژه‌ها [English]

  • Practical philosophy
  • argumentative knowledge
  • ‌ argumentative method
  • Farabi
  • Ibn Sina

 

1- فارسی:

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. عیون الحکمه (در مجموعه رسائل). تصحیح بیدار. قم: انتشارات بیدار، 1400.

 ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. نفس شفا. تصحیح حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب، 1388.

 ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. الهیات شفا. تحقیق حسن‌زاده آملی. چاپ سوم. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.

 ابن‌سینا، حسین بن عبدالله.  الاشارات (در شرح اشارات). ج1. قم: دار البلاغه، 1375.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. مباحثات. تحقیق محسن بیدارفر. قم: انتشارات بیدار، 1371.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. منطق شفا (مدخل، برهان، جدل و خطابه). 4جلد. تحقیق ابراهیم مدکور. چاپ اول. قاهره: المطبعة الامیریة، 1405.

فارابی، ابونصر. احصاء العلوم. مقدمه وشرح علی بوملحم. بیروت: مکتبه الهلال، 1996.

فارابی، ابونصر. الجمع بین رإیی الحکیمین. تصحیح علی بوملحم. بیروت: مکتبه الهلال، 2002.

فارابی، ابونصر. المله. تصحیح محسن مهدی. طبع ثانی. بیروت: دار المشرق، 1991.

فارابی، ابونصر. الاعمال الفلسفی (تحصیل السعاده و تنبیه علی سبیل السعاده). مقدمه و تحقیق و تعلیق از دکتر جعفر آل یاسین. بیروت: دار المناهل، 1413.

فارابی، ابونصر. فلسفه ارسطو. بی‌جا، بی­تا.

فارابی، ابونصر. فلسفه افلاطون در افلاطون در اسلام. تصحیح عبد الرحمن بدوی. قاهره: دار الاندلس، 1980.

فارابی، ابونصر. کتاب الحروف. تحقیق و تعلیق محسن مهدی. بیروت: دار المشرق، 1986.

فارابی، ابونصر. منطقیات فارابی. به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه. قم: انتشارات آیت‌الله مرعشی نجفی، 1408.

ارسطو. منطق ارسطو. تحقیق و مقدمه عبدالرحمن بدوی. 3 جلد. چاپ اول. کویت: وکالة المطبوعات و بیروت: دارالقلم، 1980.

طباطبایی، محمدحسین. حاشیه حکمة متعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. 9 جلد. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1981.

طباطبایی، محمدحسین. برهان. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب، 1387.

2- عربی:

ابن‌سینا (1404ق)، الشفاء (الالهیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى.
راغب اصفهانی، حسین (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن‏، عدنان داودی، دمشق: دار القلم- الدار الشامیة.
طوسی، خواجه‌نصیرالدین (1381)، اساس الاقتباس، مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
علامه طباطبایی (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
علامه طباطبایی، (1999م)، الرسائل التوحیدیه، بیروت: موسسه النعمان.  
مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ملاصدرا (1302ق)،  مجموعة الرسائل التسعة، قم: مکتبه المصطفوی.
ملاصدرا (1354)،  المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا (1360)،  اسرار الآیات، تحقیق خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه اسلامی.
ملاصدرا (1360)،  الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چاپ دوم، بی‌جا: مرکز نشر دانشگاهى.
ملاصدرا (1363)،  مفاتیح الغیب‏، نوری علی، تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا (1366)،  تفسیر القرآن الکریم‏، چاپ دوم، قم: بیدار.
ملاصدرا (1981م)، ‏الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
 
 

3- لاتین:

 Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Oyoun al-Hikma (in the collection of treatises), Bidar correction, Qom: Bidar Publications, 1400 AH.

 Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Nafs Shefa, edited by Hassanzadeh Amoli, Qom: Boostan Ketab, 1388.
 Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Elahiat Shefa, Hassanzadeh Amoli Research, Qom: Islamic Propaganda Office Publishing Center, 1376.
Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Al-Isharat (in Sharh Al-Isharat), vol. 1, Qom: Dar Al-Balaghah, 1375.
Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Al-Mobahesat, research by Mohsen Bidarfar, Qom: Bidar Publications, 1371.
Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah. Mantegh Shefa (Madkhal, Borhan and Jadal), 4 volumes, research by Ibrahim Madkour, Cairo: Al-Amiriya Press, 1405 AH.
Al- Farabi, Abu Nasr. Ehsa Al-Oloum, Introduction and Explanation of Ali Bu-Mohem, Beirut: Maktab al-Hilal, 1996.
Al- Farabi, Abu Nasr. Al-Jum'a Bin Ra'i Al-Hakimin, edited by Ali Bu-Malhem, Beirut: Maktab Al-Hilal, 2002.
Al- Farabi, Abu Nasr. Al-Mellah, edited by Mohsen Mahdi, Beirut: Dar Al-Mashreq, 1991.
Al- Farabi, Abu Nasr. Al-A'mal Al-Falsafi, introduction, research and commentary by Dr. Ja'far al-Yasin, Beirut: Dar al-Manahil, 1413 AH.
Al- Farabi, Abu Nasr. Aristotle Philosophy, Bina, N.D.                                          
Al- Farabi, Abu Nasr. The Philosophy of Plato in Plato in Islam, edited by Abd al-Rahman Badawi, Cairo: Dar al-Andalus, 1980.
Al- Farabi, Abu Nasr. Ketab Al-Horouf, Research and Commentary by Mohsen Mehdi, Beirut: Dar Al-Mashreq, 1986.
Al- Farabi, Abu Nasr. Al- Manteghiat, by the efforts of Mohammad Taqi, Danesh Pajouh, Qom: Ayatollah Marashi Najafi Publications, 1408 AH.
Aristotle. Aristotle's Logic, Research and Introduction by Abd al-Rahman Badawi, 3 volumes, Kuwait: Publications of Press and Beirut: Dar al-Qalam, 1980.
Tabatabaee, Mohammad Hossein. The margin of Al-Asfar, 9 volumes, Beirut: Dar Al-Ehya Al-Torath Al-Asabi, 1981.
Tabatabaeei, Mohammad Hossein. Al-Borhan. Qom: Boostane ketab, 2008.
CAPTCHA Image